O. Genri qalamiga mansub “Kichik hikoyalar” (“Little stories”) asarini tarjima qilishdagi leksikologik muammolar



Download 254,47 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/3
Sana23.06.2022
Hajmi254,47 Kb.
#696384
  1   2   3
Bog'liq
3289-Article Text-6573-1-10-20220501



O.Genri qalamiga mansub “Kichik hikoyalar” (“Little 
stories”) asarini tarjima qilishdagi leksikologik muammolar 
 
Shahriniso Axrorovna G’oyibnazarova 
shahrinisogoyibnazarova@gmail.com 
Termiz davlat universiteti
Annotatsiya: 
Mazkur maqola O.Henry qalamiga mansub “Kichik hikoyalar”
 
(Little stories)
 
asarining ingliz tilidan o’zbek tiliga tarjimasidagi leksikologik va 
ularning mohiyatiga lingvistik nuqtai nazardan o’quvchi uni anglashi uchun ta’sir 
qiluvchi omillarni hisobga olgan holda tahlil qilingan. Maqolada tarjimon asarni 
o’zbek tiliga o’girishdan oldin morfologik, leksikalogik va sintaktik tahlil qilishi 
uchun qoliplar taklif qilingan.
 
Kalit so’zlar:
transliteratsiya, ingliz-o’zbek tarjima, leksikologiya, sintaktik 
tahlil. 
This article is about the lexicological problems of translating 
the work “Little stories” by O.Henry 
 
Shahriniso Akhrorovna Goyibnazarova 
shahrinisogoyibnazarova@gmail.com 
Termez State University 
 
Abstract: 
This article analyzes the lexicological and linguistic significance of 
the translation of O.Henry’s Little Stories from English into Uzbek, taking into 
account the factors influencing the reader's understanding of it. The article offers 
templates for morphological, lexical and syntactic analysis of the translator before 
translating the work into Uzbek. 
Keywords:
transliteration, English-Uzbek translation, lexicology, syntactic 
analysis. 
KIRISH 
Uilyam Sidney Porter (1862-yil 11-sentabr - 1910-yil 5-iyun), O.Genri taxallusi 
bilan mashhur, amerikalik qisqa hikoyalar yozgan yozuvchi. Porter Shimoliy 
Karolina shtatining Grinsboro shahrida tug’ilgan. 1882-yilda u Texasga ko’chib o’tdi 
va u yerda Asol Estes bilan uchrashdi. 1902-yilda xotini vafotidan keyin Porter Nyu-
Yorkka ko’chib o’tdi va u yerda tez orada yana uylandi. Porterning eng qizg’in 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
April 2022 / Volume 3 Issue 4
www.openscience.uz
2058


yozish davri Nyu-Yorkda bo’lganida sodir bo’ldi. U shu yerda 381ta qisqa hikoya 
yozgan.[2] 
Porterning “Sehrgarlarning sovg’asi”, “Hargravesning ikki tomonlamaligi”, 
“Qizil boshliqning to’lovi” asarlari bor. Uning hikoyalari hayratlanarli yakunlari va 
aqlli hikoyasi bilan mashhur. Porter she’r va badiiy adabiyot ham yozgan.[3] 
Asar bu-olim, yozuvchi,rassom, bastakor, va boshqalar ijodining mahsuli. Unda 
ijodkorning maqsad va fikri muayyan tarzda gavdalanadi.[4] 
Leksikologiya (leksika va ...logiya) - tilshunoslikning til lug’at tarkibi, yaʼni 
muayyan bir tilning leksikasini o’rganuvchi bo’limidir. Leksikologiya har bir so’zni 
yolg’iz holda emas, balki boshqa so’zlar bilan bog’liq holda o’rganadi. Leksikologiya 
tilshunoslikning leksikografiya, frazeologiya, semasiologiya yoki semantika, 
etimologiya, stilistika hamda so’z yasalishi haqidagi taʼlimot kabi sohalari bilan 
chambarchas bog’liq. Leksikologiyaning asosiy muammolaridan biri so’zning 
mustaqil til birligi sifatida mavjudligi masalasidir. Leksikologiyada so’zlarning 
maʼno jihatdan o’zaro bog’langan, yaʼni monosemiya, polisemiya, sinonimiya, 
antonimiya, so’z maʼnolarining erkin yoki bog’liq holda bo’lishi kabi masalalari ham 
o’rganiladi. 
Ingliz tili (inglizcha: English) - hind-yevropa oilasining german guruhiga 
kiruvchi til. Ingliz xalqining tili. Avstraliya, AQSH, Birlashgan Qirollik, Hindiston
Irlandiya, JAR, Kanada, Liberiya, Malta va Yangi Zelandiyaning rasmiy tili. Ingliz 
tili dunyodagi eng ko’p ishlatiladigan tillar ichida 3-o’rinda turadi (Ispan hamda 
Mandarin Xitoycha tillardan keyin). Yevropa Ittifoqining asosiy tili.[5] 
O’zbek tili (o’zbekcha) - Oltoy tillari oilasining turkiy tillar turkumiga kiruvchi 
tildir. Ushbu til O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiq davlat tili 
hisoblanadi. Davlat tili haqidagi Qonun 1989-yil 21-oktabrda qabul qilingan. 1995-yil 
21-dekabrda takomillashtirildi.[6] 
IZLANISH METODOLOGIYASI VA ADABIYOTLAR TAHLILI 
Mazkur maqola bo’yicha tadqiqot davomida qiyosiy adabiyotlar, lingvistik 
atamalarning qarama-qarshi va tavsifli tarjimasi va izohli tahlili hamda badiiy 
tarjimaning stilistik tahlili o’rganib chiqildi. I.G’ofurov, O.Mo’minov, N.Qambarov 
“Tarjima nazariyasi”, Ergash Ochilovning “Badiiy tarjima masalalari”, G’aybulla 
Salomov “Tarjima tashvishlari”, Zohidjon Sodiqov, J.K.Solijonov “Final 
qualification work” , Dilrabo Abdurahmonova “Tarjimashunoslik terminlarining ko’p 
tilli lug’at-ma’lumotnomasi”, Shuxrat Sirojiddinov, Gulnoza Odilova “Badiiy tarjima 
asoslari” kabi o’quv qo’llanma va monografiyalardan foydalanildi. Maqolada 
leksikologik va morfologik muammolar yoritib berilgan. 
NATIJALAR 
“Megining sovg’asi” bu pul yetishmayotgan, ammo bir-birlariga Rojdestvo 
sovg’alarini sotib olishni juda xohlagan yosh er-xotin Jim va Della haqida. Jim uchun 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
April 2022 / Volume 3 Issue 4
www.openscience.uz
2059


Della tilla zanjir sotib olish uchun eng qimmatbaho narsasini, chiroyli sochlarini sotib 
yubordi. Jim o’zining eng qimmatbaho narsasini, soatini, Dellaning sochlari uchun 
marvaridli taroq sotib olish uchun sotib yuboradi. Ushbu hikoyaning muhim sharti 
qayta ishlanganligi, o’xshatilganligi va qayta takrorlanmaganligidir.
“Qizil boshliqning to’lovi” unda ikki kishi o’n yoshli bolani o’g’irlashadi. Bola 
o’ta qo’pol va tarbiyasiz bo’lib chiqadi, umidsiz erkaklar oxir-oqibat uni qaytarib 
olish uchun bolaning otasiga 250 dollar to’laydilar. 
“Politsiya va madhiya” Nyu-York shahridagi Soapi ismli shaxs haqida, u 
sovuqda qolmaslik uchun shahar qamoqxonasida mehmon bo’lish uchun xibsga 
olinishni maqsad qilgan. Mayda o’g’irlik, buzg’unchilik va tartibsizlik harakatlariga 
qaramay Soapi politsiya e’tiborini jalb qilolmaydi, xafa bo’lib, cherkov oldida to’xtab 
qoladi, u yerda organ madhiyasi uning hayotini toʼgʼirlashga ilhomlantiradi. U baʼzi 
noroziliklar uchun uch oylik qamoq jazosiga hukm qilindi.
MUHOKAMA 
Asarni tarjima qilishda bir necha marta transliteratsiya usulidan foydalanilgan. 
Bular: “Henry-Genri”, “Young-Yang, New York-Nyu York”, “Sydney-Sidney”, 
“William -Vilyam”, “Magi-Megi”, “Sofrony-Safroni”, “Andy Tucker-Endi Taker”, 
“Jeff-Jef”, “Pittsburgh-Pittsburg”, “Scudder-Skadder” deb atoqli nomlar (ismlar) va 
joy nomlari bir nechta harflarning tushishi yoki qo’shilishi orqali tarjima qilingan. 
Orfografik transliteratsiyasiya sodir bo’lgan ya’ni ingliz ismlarini tovushlarini xuddi 
o’zidagidek qilib olingan.Shu jumla tahlil qilinadigan bo’lsa: “

Download 254,47 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish