Jamoat salomatligi, sog‘liqni saqlashni tashkil etish va boshqarish kafedrasi

To‘lik mehnatga layoqatsizlik
– bu ishchini har qanday turdagi mehnatga 
layoqatsizligi bo‘lib, bu ma’lum bir davr davom etadi, maxsus rejim tashkil etish 
zaruriyati yuzaga keladi va davolanish o‘tkaziladi.
 
Qisman mehnatga layoqatsizlik
- bu ishchini o‘zining odatiy kasbiy 
faoliyatini vaqtinchalik bajara olmaslik xolati bo‘lib, unda engillashtirilgan, kichik 
xajmdagi, boshqa turdagi mehnat faoliyatini bajara olishi mumkin. 
Mehnat qobiliyatini buzilishi (nogironlik)
– deb shunday xolatga aytiladiki, 
kasallanish, shikastlanish, yoki anatomik nuqsonlar, natijasida yuzaga keladigan 
funksional va organik buzilishlar qat’iy yoki doimiy xarakterga ega bo‘ladi va 
asosiy ish joyida ishlashga monelik qiladi ( to‘liq yoki qisman). Bu uzoq vaqtli 
yoki doimiy xarakterga ega bo‘ladi. Tibbiy ekspertiza turlari ichida mehnatga 
layoqatsizlik qobiliyatining ekspertizasi alohida o‘rin egallaydi, chunki bu 
yo‘nalish klinik dissiplina, ijtimoiy sug‘urtalash tizimi va ijtimoiy ta’minot 
yo‘nalishlari 
bilan 
chambarchas 
bog‘liqlikdir. 
Davolash 
profilaktika 

---

11 
muassasalarida o‘tkaziladigan mehnatga layoqatsizlikni ekspertizasining sifati va 
tashkil etilishi axoli salomatlik xolatini baholash kasallanish tufayli yuzaga 
keladigan iqtisodiy yo‘qotishlarni hisobga olish uchun zarurdir. Kasallangan 
bemorlarni o‘z vaqtida mehnatdan ozod qilish kasallanish tufayli yuzaga keladigan 
asoratlarni oldini olish va surunkali formaga o‘tmasligi uchun asosiy chora tadbir 
hisoblanadi. 
Mehnatga layoqatsizlik ekspertizasi 
- bu kishilarning kasbiy vazifalarni 
bajarish imkoniyatlarining ijtimoiy omillari va tibbiy asos tushunchalaridir. 
Vrach har tomonlama olib borilgan tekshirish natijasi asosida aniq bir odamda 
kasallanish bor yoki yo‘qligini belgilashi zarur. Mehnatga layoqatsizlikni 
aniqlanishi muhim yuridik va iqtisodiy ahamiyatga ega, chunki bu xolat fuqoroga 
ma’lum huquqlarni beradi, ya’ni;
-
vaqtinchalik mehnat qobiliyatini yo‘qotish vaqtida-fuqaro ishdan ozod etiladi 
va majburiy davlat ijtimoiy sug‘urtalash mablag‘idan maosh belgilanadi; 
-
nogironlik xolati yuzaga kelganda esa byudjetdan tashqari pensiya fond 
mablag‘idan nafaqa belgilanadi; 
-
vaqtincha mehnat qobiliyatini yo‘qotish ekspertizasi.