Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi kafedrasi voyaga yetmaganlar jinoyatchiligining oldini olish

Mahalliy o`zini-o`zini boshqarish organlari 
faoliyatiga to`xtalib 
o`tadigan bo`lsak, ular voyaga yetmaganlar jinoyatchiligining oldini olish, 
yoshlar tarbiyasi ustidan mutloq nazorat urnatuvchi organ hisoblanadi. 
Ularning asosiy faoliyatlari kam ta`minlangan oilalarni himoya qilish, bush 
yurgan yoshlarni ish bilan ta`minlash chora-tadbirlarini ko`rish, katta 
yoshdagilarni o`smirlarga salbiy ta`sir ko`rsatish ini o`z vaqtida bartaraf 
etishga qaratilgan. 
Shu jumladan, O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim 
vazirligi, Xalq ta`limi, Mehnat, Sog`liqni saqlash vazirliklari, Respublika 
“Ma`naviyat va ma`rifat’’ Kengashi, O`zbekiston xotin-qizlar qo`mitasi, 
Madaniyat va sport ishlar vazirligi, “Sog`lom avlod” uchun, “Kamolot” 
jamg`armalari yoshlar va o`smirlarni tarbiyalash, o`qitish ishlari ustidan 
nazoratni amalga oshirishda, notinch oilalar hamda tarbiyasi og`ir bo`lgan 
yoshlarni aniqlash, ular bilan tarbiyaviy ishlar olib borish, voyaga 
yetmaganlarni o`qishdan tashqari vaqtlarda dam olish va ish bilan ta`minlash 
masalalarda doimiy ishtirok etib kelmoqda. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

51 
2.3.Voyaga yetmaganlar jinoyatchiligining profilaktikasi 
Yurtimizda yosh avlod ta`lim-tarbiyasiga asosiy va muhim masala sifatida 
qaralmoqda. Jinoyatchilikning oldini olish, yoshlar bandligini ta`minlash, bilib-
bilmay xato qilayotgan o`g`il-qizlarni to`g`ri yo`lga solish, ularni har tomonlama 
qo`llab-quvvatlash borasidagi ishlarga e`tibor yanada kuchaygan. Ko`plab chora-
tadbirlar ko`rilayotgan bo`lsa ham o`smirlar, yoshlarning jinoyatga qo`l urish 
hollari kamaymayapti. 
Har bir ota-ona farzandi oqil, tarbiyali, el-yurt koriga yaraydigan inson 
bo`lishini istaydi. Ammo xohishning o`zi kamlik qiladi. Buning uchun qat`iy 
tarbiya zarur. Mutaxassislarning fikricha, bolaning yoshiga qarab to`g`ri 
munosabatda bo`lish uning kelajakda o`z yo`lini topishi, mazmunli hayot 
kechirishida muhim ahamiyatga ega bo`lar ekan. O`g`il-qizlarning o`smirlik 
davridagi tarbiya jarayoni kuchli e`tibor talab etadi. Atrof-muhit, tabiatan 
ta`sirchan bo`lish, oiladagi nosog`lom muhit kabi sabablar voyaga yetmagan 
yoshlarga turlicha ta`sir ko`rsatadi. Jinoyat ishlari bo`yicha Toshkent shahar 
Yakkasaroy tuman sudi tomonidan berilgan ma`lumotlarga ko`ra, o`tgan 2017-
yilda o`n oltita voyaga yetmagan o`g`il-qizga nisbatan jinoyat ishi ko`rib 
chiqilgan. Shundan 5 nafariga jarima, 5 nafariga ozodlikdan cheklash, bittasiga 
majburiy jamoat ishlari tayinlangan, 5 nafariga jazoni shartli
 
ravishda o`tash 
belgilangan. 
Shu jihatdan olib qaraydigan bo`lsak hamda yuqoridagi o`z yechimini 
kutayotgan savollarga javob olishda anglashimiz mumkinki, jinoyat sodir 
etilishida profilaktik chora-tadbirlarning sifat darajasida ishlash mehanizmi 
doimiy tarzda shakllantirilgan tarzda borilsagina, jinoyatlarni oldini olishga 
bo`lgan say-harakatlarda ijobiy natijaga erishishimiz mumkin. 
Voyaga yetmaganlar o`rtasida jinoyatchilik holatini oldini olish borasida 
profilaktikaning o`ziga xos o`rni mavjud bo`lib, bu holat voyaga yetmaganlar 
jinoyatchiligining oldini olish borasida hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. 
Chunki, muntazam olib boriladigan tushuntirish ishlari va amaliy tadbirlar 
voyaga yetmaganning jamiyatda o`z o`rniga ega bo`lishida, to`g`ri fikrlashida 

---

52 
hamda jamiyat va davlat oldida turgan o`zining vazifalarini chuqur anglashida 
muhim o`rin egallaydi. 
Voyaga yetmaganlar o`rtasida olib boriladigan profilaktika tadbirlari 
keng miqyosda muntazam o`tkazishni talab qiladigan jamiyatning barcha kuch 
va vositalarini yo`naltiradigan faoliyatdir. Profilaktikaning ahamiyati shundan 
iboratki, u orqali jamiyatda yoshlar ongida jinoyatning salbiy ko`rinishlari 
haqida xaqqoniy tasavvur xosil bo`ladi. 
Profilaktikani tasniflash muammosi huquqbuzarliklarning eng xavfli 
qismi bu - jinoyatchilik va jinoyatlarga nisbatan ancha chuqur va mufassal 
ishlab chiqilgan. Bu erda jinoyatlar profilaktikasi eng avvalo uni sodir etish 
vaqtiga (muddatiga) ko`ra tasniflanadi. Jinoyatlar profilaktikasining uch turi: