naqd pul muomalasi
— tovar va xizmatlar uchun, shuningdek aholi, xo‗jalik
yurituvchi subyektlar va banklar o‗rtasidagi hisob-kitoblarni amalga oshirishda banknot va
tanga ko‗rinishida naqd pullarning uzluksiz harakati;
minimal limit
— banklarda naqd pul zaxirasi qoldig‗ining quyi chegarasi bo‗yicha
belgilanadigan me‘yor;
maksimal limit
— Bosh boshqarmalar Hisob-kitob kassa markazlari (bundan buyon
matnda HKKM deb yuritiladi) hamda banklar aylanma kassalarida
kun oxirida qolishi
mumkin bo‗lgan naqd pul qoldig‗ining eng yuqori chegarasini belgilaydigan me‘yor;
naqd pullarning zaxira jamg‘armasi
— tegishli hududdagi banklarni yetarli
miqdorda naqd pullar bilan ta‘minlash maqsadida Bosh boshqarmalarda tashkil etilgan
banknotlar va tangalarning zaxirasi;
naqd pul zaxirasi
— aholi va xo‗jalik yurituvchi subyektlarning naqd pulga bo‗lgan
talablarini o‗z vaqtida va to‗liq qondirilishini ta‘minlash
maqsadida banklarda tashkil
etilgan banknot va tangalarning zaxirasi;
naqd pullar kirimi
— bank kassalariga banknot va tanga ko‗rinishidagi naqd
pullarning tegishli hujjatlar asosida qabul qilinishi;
naqd pullar chiqimi
— bank kassalaridan banknot va tanga ko‗rinishidagi naqd
pullarning tegishli hujjatlar
asosida chiqim qilinishi;
madad pullari
— banklarning aylanma kassalarini Bosh boshqarmalarning HKKM
aylanma kassalaridagi, zarur hollarda zaxira jamg‗armalaridagi naqd pullar hisobidan
ta‘minlash;
kassa ramzlari
— bank kassalari orqali naqd pullarning kirim manbalari va chiqimi
maqsadlari bo‗yicha
tahlil qilish, shuningdek banklararo naqd pullar harakatini aks
ettirishda foydalaniladigan ramzlar to‗plami.
Naqd pul muomalasini tashkil etish
4. Banklar naqd pul muomalasining holatini muntazam ravishda o‗rganadilar va tahlil
qiladilar, shuningdek aholi va xo‗jalik yurituvchi subyektlarning naqd pulga bo‗lgan
talablari o‗z vaqtida qondirilishini ta‘minlaydilar.
5. Banklar:
bank kassalarida amalga oshirilgan naqd pullarning kirim va chiqim amaliyotlarini
tahlil qilishda O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi tomonidan
tasdiqlanadigan kassa ramzlaridan foydalanadilar;
bank kassalariga kirim qilingan naqd pullarni filiallar, mijozlar va kirim manbalari
bo‗yicha doimiy ravishda monitoring qilib boradilar;
naqd pullar zaxirasini tashkil etadilar va zarur bo‗lganda ulardan foydalanadilar;
mijozlarning naqd pulga bo‗lgan talablarini
amalga oshirish uchun bank
kassalarida naqd pullarning yetarli miqdorda bo‗lishini ta‘minlash choralarini ko‗radilar.
6. Xo‗jalik yurituvchi subyektlar naqd pul tushumlarini bankka topshirish tartibi va
muddatini hamda ish haqi va unga tenglashtirilgan to‗lovlar uchun naqd pullarni bank
kassasidan olish muddatini, shuningdek o‗z kassasida kun oxirida qolishi mumkin bo‗lgan
naqd pul qoldig‗iga limitni belgilash bo‗yicha har yilning yanvar oyi mobaynida, yangi
hisobvaraq ochgan mijozlar
keyingi oydan kechikmasdan, mazkur Yo‗riqnomaning 1-
ilovasidagi hisob-kitob ma‘lumotnomasini ikki nusxada to‗ldirgan holda xizmat
ko‗rsatuvchi bankka taqdim etadilar.
Bank tomonidan ushbu hisob-kitob ma‘lumotnomasi xo‗jalik yurituvchi subyekt
rahbari bilan birgalikda kelishilgan holda to‗ldirilgandan so‗ng bank muhri bosilib, ushbu
ma‘lumotnomaning bir nusxasi xo‗jalik yurituvchi subyektga qaytariladi va ikkinchi
nusxasi bankning naqd pul muomalasi bo‗limi (mas‘ul xodim)da
har yil uchun alohida
tarzda yig‗ib boriladi.
Mazkur hisob-kitob ma‘lumotnomasining almashinishi xo‗jalik yurituvchi subyekt va
bank o‗rtasida elektron shaklda amalga oshirilishi ham mumkin.
7. Banklar naqd pul muomalasining holatini hamda bu holatni tavsiflovchi
ko‗rsatkichlarni tahlil qilish asosida naqd pullarning bank kassalariga kelib tushishi, aholi
va xo‗jalik yurituvchi subyektlarning naqd pulga bo‗lgan talablarini o‗z vaqtida qondirishga
qaratilgan takliflarni ishlab chiqishlari hamda mahalliy davlat hokimiyati organlariga
kiritishlari mumkin.
8. Bosh boshqarmalar zimmasiga tegishli hududda naqd pul muomalasiga doir
ishlarni tashkil etish hamda banklarning bu boradagi faoliyatini
monitoring qilgan holda
muvofiqlashtirish va tartibga solish vazifasi yuklatiladi.
9. Bosh boshqarmalar:
tegishli hududda naqd pul muomalasiga doir ishlarni tashkil etadilar va uning
samarali tarzda amalga oshirilishini ta‘minlaydilar;
tegishli hududda naqd pul muomalasining holatini o‗rganadilar, banklarning kassa
aylanmalarini, shuningdek naqd pul muomalasining holatini tavsiflovchi ko‗rsatkichlarni
jamlaydilar va tahlil qiladilar, naqd pul muomalasini tartibga solishga va banklarning
faoliyatida aniqlangan qoidabuzarliklarni bartaraf etishga doir ko‗rsatmalar
beradilar;
zarur hollarda naqd pullarning bank kassalariga kelib tushishi va naqd puldagi
to‗lovlarning belgilangan muddatlarda to‗lanishi bo‗yicha asoslangan takliflarni tayyorlab,
mahalliy davlat boshqaruvi organlari muhokamasiga kiritadilar;
tegishli hududdagi aholi va xo‗jalik yurituvchi subyektlarning naqd pulga bo‗lgan
talabi o‗z vaqtida qondirilishini ta‘minlash maqsadida banklar o‗rtasida naqd pullarni qayta
taqsimlaydilar.
