106
O’zbekiston konchilik xabarnomasi № 4 (79) 2019
-Барча
объектлардаги
вентиляция
ва
аспирация
тизимларини
капитал
тамирдан
ўтказиш учун 1371 млн сўм,
Жорий тамирдан ўтказиш учун
6994 млн сўм маблағ;
-комбинат сув таъминоти ва
қувурларни
қайта
тамирлаш
борасида 4526 млн сўм маблағ;
-
ер
қатламидан
самарали
фойдаланиш
хамда
ишлатиб
бўлинган,
яроқсиз
ерларни
рекултивация қилиш борасида 7294
млн. сўм маблағ;
-ўсимлик дунёсини химоя қилиш
борасида 166 млн. сўм маблағ;
- ишлаб чиқариш чиқиндиларни
жойлаштириш, утилизация ва қайта ишлаш борасида 27 891 млн.
сўм маблағ сарфлаш режалаштирилмоқда.
Олмалиқ КМК ишлаб чиқариш жараёнида Ўзбекистон
Республикасининг экология ва атроф мухитни мухофаза қилиш
тўғрисидаги барча қонунлар “Табиатни мухофаза қилиш”, “Ер
қари”, “Атмосфера хавосини химоялаш” “чиқиндилар” “сув ва
сувдан фойдаланиш” “давлат экология экспертизаси” каби қонун
талабларининг ижроси таъминлаб келинмоқда.
Комбинатнинг барча объектлари қонун талаблари асосида
экологик экспертизадан ўтган бўлиб, атмосфера ва релефга
чиқўвчи ташламаларни меъерини белгиловчи норматив хуқуқий
хужатларига эга. Ушбу хужатларда хар бир ташлама учун меъёр
кўрсаткичлари белгиланган.
Шу аснода чиқиндиларни камайтириш борасида 120 млн тонна
таркибила қўрғошин моддаси мавжуд бўлган техноген чиқиндилар
ташқарига экспорт қилинди хамдда 6 млн. Тонна ташлама
жойидаги мисни қайта ишланди натижада зарарли чиқинди
сақланиб ётган полигонларимиз камайтирилди.
Олтин саралаш фабрикаларидан ҳосил бўлаётган ёрдамчи
хўжаликларда сақланаётган техноген чиқиндиларни кайта ишлаш
борасида Россиянинг нуфузли корхоналари билан биргаликда
илмий амалий ишлар амалга оширилмоқда.
Маиший чиқиндиларни тўплаш ва тегишли чиқиндихоналарга
олиб кетиш учун “Тозза Худуд” ДУК билан шатнома тузулган, 2019
йил III-чорак холатига 1 300 минг тонна чиқинди ушбу ташкилот
орқали олиб чиқиб шахар полигонларига жойлаштирилган.кай
этилишича
Республика
атмосферага
чиқувчи
зарарли
моддаларни назорат этувчи 63 та стационар постлар мавжуд.
Кузатув нуқталаридан олинган маълумотлар республика
бўйича умуман атмосфера ҳавосининг ўртача ифлосланиш
даражаси тўғрисида хулоса қилишга имкон беради.Тошкент
шаҳрида атмосфера ҳавоси кузатувлари шаҳарнинг 8 та туманида
жойлашган 13 та кузатув пунктида амалга оширилади. Шаҳар
хусусиятларини эътиборга олиб ҳаво ифлосланиши тўғрисида
маълумотга эга бўлиш мақсадида бу пунктлар турли функционал
зоналарда, яъни тураржой, саноат, автомобиль йўллари олдида
жойлашган. Атмосфера ҳавоси ифлосланиши чанг, олтингугурт
диоксиди, азот диоксиди, азот оксиди, карбонат ангидрид, фенол,
фторли водород, аммиак, формалдегид, оғир металлар
кўрсаткичлари бўйича аниқланади. Бунинг учун кузатув
постларида якшанбадан ташқари ҳар куни соат 7:00, 13:00, 19:00
да ҳаво намуналари олинади. Ҳаводаги асосий ифлослантирувчи
моддалар — чанг, углерод оксиди, азот диоксиди, олтингугурт
диоксиди
ва
аммиакдир.
Уларнинг
ўртача
йиллик
концентрациялари айрим ойларда рухсат этилган меъёрлардан
ортиб кетади. Атмосфера ҳавоси ифлосланиш даражасининг
интеграл кўрсаткичи — бу атмосферанинг ифлосланиш
индексидир (АИИ). У энг кўп миқдорда мавжуд бўлган 5 та модда
бўйича ҳисобланади. Атмосферанинг ифлосланиш индекси
кузатувлар олиб борилаётган муайян аҳоли пунктларидаги
атмосфера ҳавосининг ифлосланиш даражасини баҳолаш учун
қулай санитар-гигиеник кўрсаткич ҳисобланади.
20 йил ичида Тошкент вилояти учун ифлосланиш даражаси
ўзгаришларини кўриб чиқилсак, 1990 йилларга нисбатан охирги
10 йил ичида умуман олганда Тошкент бўйича ифлосланиш
даражаси пасайгани кўринади.
АИИ — атмосферанинг ифлосланиш индексидир. Агар атмо-
сферанинг 5 та модда билан умумий ифлосланиш индекси 14
дан ошса, ҳавонинг ифлосланиш даражаси жуда юқори, агар
14>ИЗА>7 бўлса — юқори, 7>ИЗА>5 бўлса — ошган, ИЗА <5
бўлса — паст ҳисобланади.
Тошкент вилоятида атмосфера ҳавосининг ифлосланиш
даражаси стационар ва кўчма манбалардан ажралиб чиқадиган
зарарли моддалар миқдорига боғлиқ. Ҳавога зарарли моддалар
чиқарадиган
асосий
манбалар
автотранспорт,
саноат
корхоналари, қозонхоналар, металлургия корхоналаридир.
Атмосферада зарарли моддаларнинг тўпланишида шунингдек
табиий-иқлимий шароитларнинг (тез-тез кузатиб туриладиган
инверсия жараёнлари, атмосферадаги шамолсизлик) ва табиий
хусусиятларнинг (қуруқ иқлим, гилли тупроқ ва бош.) ҳам ўрни
бор.
«Олмалиқ КМК» АЖ фаолиятида ўсимлик дунёсини асраб
авайлашга ва уни ривожлантириш борасида жуда катта ишлар
амалга оширилмоқда ва комбинат рабарияти ташаббуси билан
бириктирилган
худудларда
2018-2019
йил
холатига
бириктирилган худудларда кўплаб янги кўчатлар экилди ва
мавжуд дарахлар санитар таъмирдан ўтказилди жумладан:
Атмосферага ташламаларнинг камайтириш борасида кўплаб
аспирация ва вентиляция тизимларини жорий ва капитал
тамидан ўтказилиб 2017-2019 йилларга нисбий кўрсаткичлар
ишлаб чиқариш салохиятини йилма йил ошаётганлигини
инобатга олган холда ижобий тарафга ўзгарганлигини
кўришимиз мумкин. Ушбу жараёнлар Давлат экология ва атроф
мухитни химоя қилиш қўмита органлари томонидан мунтазам
назорат қилиб борилмоқда компенцатция туловлари амалга
оширилиб келмоқда.
“Олмалиқ КМК” АЖ да норматив хужатларда
руйхатга олинган ва доимий назоратда турувчи
атмосферага чиқувчи ташламаларнинг сони 1084
та бўлиб,улардан 747 таси “Олмалиқ КМК” АЖ да
норматив хужатларда руйхатга олинган ва доимий
назоратда
турувчи
атмосферага
чиқувчи
ташламаларнинг сони 1084 та бўлиб,улардан 747
таси ташкиллаштирилган (органзованные -400 та
аспирация
системаси
ва
венитляция)
ташкилаштирилмаган 337 та ташлама манбалари
чиқаётган ташламаларнинг асосий кисимлари
куйидаги жадвалда келтирилган.
4 жадвалдан кўриниб турибдики, 2017 йилга
нисбатан 2018 йили 68 млн сўм, 2019 йили 9
ойликда эса, 378 млн. сўм ком компенсация тўлови
Комбинат томонидан амалга оширилган. Бу дегани,
атмосферага, су хавузларига ва чиқиндихоналарга
ком чиқинди олиб чиқилмоқда. Унумдорлик эса,
2019 йили 148000 тн мис олиш режалаштирилган,
вахоланки 2017 йили 5 жадвалда ҳам бу
кўрсатгичлар ўз тасдиғини топган. 2016 йилда
Do'stlaringiz bilan baham: 
