Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистои Ресиубликаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги

Ж ИСМ ОНИЙ ТАРБИЯНИНГ НАФАС ФАОЛИЯТИГА ТАЪСИРИ
Саломатликни мустахкамлаш учун нафас олиш ва чиқаришни тўғри 
йўлга қўйишликка одатланиш керак. Бунинг учун нафасни бурундан 
чуқур ритмик ва текис олиш керак. Эрталабки комлекс гимнастик 
машқларга албатта нафас харакатлари бирга олиб борилиши керак.
Бурундан нафас олишда совуқ ҳаво илий бошлайди, чанглардан 
тозаланади, қуруқ ҳаво намланади, бурундаги шиллиқ қатламлар ҳаводаги 
микробларга қирон келтиради, ўпканинг олвеолаларигача соф тоза ҳаво 
боради. Шундай қилиб тўғри ва чуқур нафас олишлик организмнинг барча 
хўжайра тўқималарига, аъзоларига, юракка нерв асаб тизимига ижобий 
таъсир этиб, организнинг қувватини оширади.
ЖИСМОНИЙ МАШ ҚЛАРНИНГ САЛОМ АТЛИККА, ОРГАНИЗМ
РИВОЖ ЛАНИШ ИНИНГ СИФАТИГА, ИШ ҚОБИЛИЯТИГА ВА
ҚАДДИ-ҚОМАТНИНГ РОСТЛАНИШ ИГА ТАЪСИРИ
Маълумки, инсон саломатлиги, қомати, оганизм тараққиётининг 
сифат даражаси, иш қобилиятининг турли хил бўлиши, нормал холда 
бўлмаслиги унинг иш қобилияти ва ақл заковатига салбий таъсир қилувчи
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

каби сабаблар анчагина. Масалан, турли хил касалликлар, беморнинг узоқ 
мудцат краватда ётиб колиши, ўз гавдаснни яхши тута олмаслиги, ишлаш 
учун нормал шарт шароитларнинг бўлмаслиги, хона ёруқлигининг яхши 
эмаслиги, ўкувчи ёшлар учун стол стул ва парталарнинг баланд пастлиги 
хатто сумка ёки напкаларни доимо бир томонда ушлаш ва бошқалар одам 
гавдаси-қоматининг турли хилда ўзгаришига олиб келади (умуртқа 
поғонасининг у ёки бу томонга эгилиши кўкрак қафасида ўзгариш 
бўлиши, елка гавда тузилишидаги айрим ўзгаришлар ва бошқалар) албатта 
улар кишининг ташқи кўринишидаги камчиликлар ва организм иш 
қобилиятининг сифатига салбий таъсир кўрсатади.
Бундай холатларда шифокор томонидан курсатмалар берилади хамда 
жисмоний тарбия берувчи уқитувчилар ўзларининг хар бир талабага ёки 
ўсаётган ёш организмга ўзига тегишли бўлган дарс дастурларини белгилаб 
қад-қоматни ростлаш, нуқсонларни иложи борича йўқотиш учун 
тавсиялар берилиб, узоқ вақг давомида машқлар ўтказишни буюрилади ва 
бажарилади. Шунингдек, уйда, ўқишда ва ишда хеч қачон бундай 
кишиларга ортиқча ва мураккаб машкларни тавсия этиш мумкин эмас, 
чунки оқибати яхши булмайди.
Ҳулоса шуки, нормал, мақсадга мувофиқ ва турли хил тегишли, 
комплекс жисмоний машклар билан доимий, мунтазам равишда 
шугулланиш, албатга ўзининг ижобий самарасини беради, организмнинг 
нормал ривожланиши, ўқувчилар, талабалар ва ёшларнинг жисмонан 
бақувват, ақлий меҳнат қобилиятини мустахкамлайди (21-расм).