Musiqa nazariyasi

Bir qismli shakl.
Bir qismli shakl yaqqol seziladigan mustaqil bо‘limlarga ajralmaydi va 
musiqiy materialning uzluksiz rivojiga asoslanishi bilan tavsiflanadi. Pauza va 
о‘zga kо‘rinishdagi sezuralar uning yaxlitligini buzmaydi. 
Bir qismli shakllar о‘zining hajmi, murakkabligi, rivojlanish xarakteri va 
ichki tuzilishiga kо‘ra turli-tumandir: bir necha taktdan iborat bо‘lgan eng sodda 
bir qismli tuzilmalardan, to keng rivojlantirilgan turlarigacha kuzatish mumkin. 
Bir qismli shakl musiqiy asarlarda ham mustaqil kо‘rinishda, ham biror 
kattaroq shaklning tarkibiy qismi sifatida turli xil janrlarda qо‘llanadi.
Eng oddiy bir qismli shakl
turi sifatida biz mavzuviy materialning 
dastlabki rivojlovsiz bayonini nazarda tutamiz. Bu oddiy davriya yoki jumla 
bо‘lishi mumkin. Bunday tuzilmaning odatiy hajmi 8 taktni tashkil qiladi va 
rivojlanishi davomida murakkablashmaydi (F.Shopen. Prelyudiya №7). Bunday 
shakl (oddiy ikki qismli va uch qismli shaklar qatorida) tobe bо‘lim sifatida 
nisbatan yirik shakllar tarkibiga kiritilishi mumkin. Bunday holat, birinchi 
navbatda, variatsiyalar mavzulariga tegishlidir. Qadimgi variatsiyalarda, 
passakaliyalar va chakonalarda mavzular doimiy ravishda bir qismli shaklda bayon 
etilgan. Keyinchalik, gomofon-klassik uslub hukmronligi davrida variatsiyalar 
mavzulari asosan oddiy ikki qismli bо‘lib, uch qismli shakl nisbatan kam 
qо‘llangan. 
Eng oddiy bir qismli shakl yirik hajmli asarlarning kirish qismi sifatida 
qо‘llanishi mumkin. 
Bir qismli shakl mustaqil shakl sifatida kо‘proq vokal musiqasida – obraz 
rivojining asosi sifatida xizmat qiladigan, turli matn bilan takrorlanadigan kuplet 
sifatida (ba’zan uncha katta bо‘lmagan о‘zgarishlar bilan) uchraydi. Bu shakl 
asosan 
kuplet shakli
deyiladi. Kamer-vokal musiqasi va operalarda bu shaklga 
misollar kо‘p. Variatsiyalanadigan jо‘rlik bilan birgalikda