Musiqa nazariyasi

va 
minor
dеb ataladigan bo‘ldi.
Asosiy tushunchalar:
diatonika va pеntatonika, ioniy, doriy, frigiy, lidiy, 
miksolidiy, eoliy, lokriy ladlar, 
«
vеngrcha gamma
», 
ikkilanma garmonik major va 
minor ladlar.
Nazorat savollari va topshiriqlar:
1.
Diatonika va pentatonika ladlari qaysi talablarga javob berishi kerak? 
2.
Tabiiy ladlar har birining tuzilishi (strukturasi)ni aytib, turli tovushlardan 
tuzib chaling.
3.
Major va minorli pentatonika ladlari tuzilishini aytib, turli tovushlardan 
tuzib chaling. 
4.
Har xil tovushlardan ikkilanma garmonik major va minor gammalarini tuzib 
chaling. 
5.
Musiqiy adabiyotda xalq musiqasi ladlaridan foydalanilgan misollar topib 
ko‘rsating. 
6.
Taklif etilgan kuyni har xil ladlarda chalib ko‘ring.
7.
Har xil ladlarda bir necha qisqa kuy badiha (improvizatsiya) qilib chalib 
ko‘ring. 
16- mavzu. XROMATIZM. MODULYATSIYA.
 
1-§. Alteratsiya va xromatizm. 
Alter – 
boshqa, ikkitadan biri. 
Alteratsiya
keng ma’noda tovushqatorning 
asosiy pog‘onalar balandligini har qanday o‘zgartirilishi – yarim ton yoki bir tonga 
ko‘tarilishi yohud pasayishiga aytiladi.
Alteratsiya tushunchasini o‘ziga xos ma’noda 
lad alteratsiyasi (
yoki
 
laddagi alteratsiya)
va 
modulyatsion alteratsiya
haqida gap ketayotganda 
qo‘llaniladi. 
Lad 
alteratsiyasi 
laddagi 
noturg‘un 
pog‘onalarning 
o‘zgartirilishiga 
deyiladi. 
Alteratsiya 
noturg‘un 
pog‘onalarning 
lad 
funktsiyasini o‘zgartirmay, turg‘un (I-, III-, V-) pog‘onalar tomon yarim tonga 
“yaqinlashib”, ularga nisbatan tortilishni yanada kuchaytiradi va so‘ngra 
albatta tonika tovushlariga yechiladi.