B. M. Mamatkulov, X. E. Rustamova jamoada hamshiralik

Yaqqollik ko`rsatkichlari
– har xil territoriyada yoki muddatdagi 
bir jinsli ko`rsatkichlarni bir–biriga nisbatini ko`rsatadi. Bunda 
ko`rsatkichlardan biri 100 deb qabul qilinadi, qolganlari esa, shu 
ko`rsatgichga nisbatan hissoblanadi. Bir-biriga taqqoslanayotgan 

---

63 
qiymatlar mutloq sonlardan, nisbiy, o`rtacha qiymatlarda berilgan 
bo`lishi mumkin (jadval 4.4). Masalan:
 
«B»-tumandagi bolalarning 
zotiljam kasalligi bilan kasallanish dinamikasi aniqlash kerak.
 
157,0 - 100 
145, 0 - X X=92,0 va hokazo. 
Yaqqollik ko`rsatkichi o`rganilayotgan jarayonning dinamikada 
o`zgarishini, yo`nalishini, ko`paygan yoki kamayganligini mutloq
sonlarda, nisbiy yoki o`rtacha qiymatlarda solishtirish, taqqoslash qiyin 
bo`lganda qo`llaniladi.
 
jadval 4.4 
«B»-tumandagi bolalarning zotiljam kasalligi bilan kasallanish dinamikasi 
 
Yillar 
Kasallanish 1000 ta bolaga. 
Yaqqollik ko`rsatgichi 
2011 
2012 
2013 
2014 
2015 
157,0 
145,0 
140,0 
130,0 
136,0 
100 
92 
89 
83 
87 
O`rtacha miqdorlar, ularning o`rganilayotgan hodisaga baho 
berishdagi ahamiyati. 
Statistikada o`rtacha qiymatlar katta ahamiyatga 
ega. Ular yordamida kuzatilayotgan voqeaga umumlashtirilgan holda 
bitta son bilan baho beriladi. Aholini jismoniy rivojlanishiga, sog`lom va 
kasal organizmda kechayotgan har - xil jarayonlarga, ayrim kasalliklarni 
muqim shifoxonalarda davolanish muddatini aniqlashda, dori –
darmonlarni samaradorligiga va boshqa ko`pgina masalalarga baho 
berishda o`rtacha miqdordan foydalaniladi. O`rtacha qiymatlarni olish 
uchun variotsion qator tuziladi. Voqealar va hodisalar o`z kattaliklariga 
qarab o`sib yoki kamayib borish tartibida joylashtirilgan va ularning 
takrorlanish sonlari bilan birgalikda tuzilgan qatorlarga variatsion qator 
deyiladi.
Variatsion qator varianta (V) va ularning takrorlanishini 
ko`rsatuvchi (P) sonlardan tashkil topadi. Varianta (V) - o`rganilayotgan 
belgini sonlarda ifodalangan kattaliklaridir. Chastota yoki takrorlanish 
darajasi (P) – har bir variantani necha marta uchraganligini ko`rsatadi. 
Variatsion qatorga misol qilib bemorlarning davolanish muddati va 
bemorlar soni olingan (jadval 4.5).