Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Монопсония – тармоқдаги ишлаб чиқарувчи ёки сотув
-
чилар сони жуда кўп бўлиб, улар товар ёки хизматларининг 
ягона истеъмолчиси ёки харидори мавжуд бўлган шароитда
-
ги якка ҳукмронлик ҳолати.
Моноструктурали ёки моноиқтисод – бир мулк шакли 
ҳукмрон бўлган, мулкий монополияга асосланган тизим. По
-
листруктурали ёки полииқтисод – ҳар қандай монополияни 
рад этувчи, мулкчиликнинг турли-туманлиги ва уларнинг 
тенглигига асосланган иқтисод.
Мотив (сабаб – французча motif – ундаш маъноси-
ни билдиради) – бу шахсни, ижтимоий гуруҳни, муайян 
эҳтиёжларни қондириш истаги билан боғланган кишилар
-
нинг бирлигини фаолликка ва меҳнат қилишга ундашдир.

---

258
Мотивация (сабабни асослаш) – бу реал меҳнат хулқ-
атворини тушунтириш, асослаб бериш учун сабаблар 
(мулоҳазалар) танлашга қаратилган оғзаки хатти-ҳаракатдир.
Муддатли омонатлар – банкларда маълум муддатга 
қўйилган ва у муддат тугагунга қадар талаб қилиш мумкин 
бўлмаган омонатлар.
Мулк объектлари – бу мулкка айланган барча бойлик 
турлари.
Мулк субъектлари – бу мулк объектини ўзлаштиришда 
қатнашувчилар, мулкий муносабатлар иштирокчилари.
Мулк ҳуқуқлари назарияси. Ушбу назария доираси
-
да “мулк” тушунчаси одатда турли шахслар ўртасида ҳар 
хил улушларда тақсимланган ҳуқуқлар тўплами сифатида 
талқин этилади. Мулк ҳуқуқларининг инглиз ҳуқуқшуноси 
А. Оноре томонидан таклиф этилган (Оноре рўйхати) ва 
қуйидаги 11 та унсурни ўз ичига олган таърифи “тўлиқ” 
ҳисобланади: 1) эгалик қилиш, яъни ашё устидан мутлақ 
назорат қилиш ҳуқуқи; 2) фойдаланиш, яъни ашёдан шах
-
сий фойдаланиш ҳуқуқи; 3) бошқариш, яъни ашё ким томо
-
нидан ва қандай фойдаланилиши мумкинлигини ҳал этиш 
ҳуқуқи; 4) даромад олиш, ашёдан аввалги шахсий фойда
-
ланишдан ёки башқа шахсларга ундан фойдаланишга рух
-
сат этишдан келиб чиқадиган неъматларни олиш ҳуқуқи 
(бошқача айтганда – ўзлаштириш ҳуқуқи); 5) ашёдан ўзга
-
лар фойдасига воз кечиш, уни истеъмол қилиш, ўзгартириш 
ёки йўқ қилиш ҳуқуқини назарда тутувчи “капитал қиймат” 
ҳуқуқи; 6) хавфсизлик ҳуқуқи, яъни экспроприацияга қарши 
иммунитет; 7) ашёнинг мерос бўйича ёки васиятнома бўй
-
ича ўтиши ҳуқуқи; 8) муддатсизлик; 9) зарарли фойдала
-
нишни таъқиқлаш, яъни ашёдан ўзгалар учун зарарли усул 
билан фойдаланишдан ўзини тийиш; 10) ундириш кўрини
-
шидаги жавобгарлик, яъни ашёни қарзни тўлаш учун олиб 
қўйиш имконияти; 11) қолдиқ хусусият, яъни кимгадир ўт
-
казилган ваколатларнинг уларнинг ўтказиш муддати тугагач 
ёки исталган бошқа сабабга кўра ушбу ўтказиш ўз кучини 

---

259
йўқотган ҳолларда, “табиий” равишда қайтарилишини ку
-
тиш. Ушбу таърифлар аниқдек туюлганига қарамай, бу 11 
та унсур Л. Беккернинг фикрига кўра, кўп сонли – тахминан 
1,5 мингта комбинацияни амалга ошириш имконини беради. 
Агар уларнинг ҳуқуқ субъектлари ва объектлари бўйича ва
-
риацияланишини ҳисобга олсак, у ҳолда мулк шаклларининг 
хилма-хиллиги, ҳақиқий ваҳимали омилга айланади.