Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Камайиб борувчи қайтим қонуни – бирон ишлаб 
чиқариш омилидан фойдаланиш кўпайиб борган сари 
(бошқа омиллар ўзгармаган ҳолда) пировард натижада шун
-
дай нуқтага етиб борилиши ва унда шу омилдан қўшимча 
фойдаланиш маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмининг пасайи
-
шига олиб келишини билдиради.
Камситувчи шартлар (шароитлар) – товар ёки молия 
бозорига кириш, товарни ишлаб чиқариш, истеъмол қилиш, 
олиш, реализация қилиш, ўзгача тарзда бошқа шахсга ўтка
-
зиш шартлари (шароитлари) бўлиб, улар бошқа тенг шарт-
ларда (шароитларда) битта ёки бир нечта хўжалик юритувчи 
субъектни ўзга хўжалик юритувчи субъект (рақобатчи) би
-
лан таққослаганда тенг бўлмаган ҳолатга солиб қўяди.
Капитал – бу турли маъноларда ишлатиладиган атама
-
дир: 1) инсон томонидан яратилган товар ва хизматлар иш
-

---

190
лаб чиқиладиган ресурслар (инвестицион товарлар ишлаб 
чиқариш воситалари); 2) даромад олиш мақсадида у ёки бу 
фаолият соҳасидаги ишбилармонлик операцияларида (иш
-
лаб чиқариш, савдо ва бошқалар) ишлатиладиган асосий 
воситалар ва пул ресурларининг бирлиги. Шунингдек, ка
-
питал – ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатишда ишлатилиб, 
ўз эгаларига даромад келтирадиган ишлаб чиқариш восита
-
лари, товарлар ва пул маблағларидир. Умумий маънода ка
-
питал тушунчаси ўз эгаларига даромад келтирадиган ишлаб 
чиқариш ва хизмат кўрсатишнинг ҳамма соҳаларида иш
-
латиладиган ишлаб чиқариш воситаларини, сотишга тайёр 
турган товарларни, янги воситалар ва ишчи кучини сотиб 
олишга мўлжалланган пул маблағларини, уларнинг ашёвий 
томони ва қийматининг бирлигини англатади. Бу ерда капи
-
тал турли шаклда: пул, ишлаб чиқариш воситалари, товар ва 
бошқа моддий воситалар шаклида бўлиши мумкин. 
Шахсий 
капитал (ўзлик капитали) – 
акциядорлик
 
жамияти нинг ўз 
фойдаси ҳисобидан қилган ажратма бўйича чиқарган акци
-
яларини сотишдан олинадиган маблағ. 
Қарзга олинган капи
-
тал – 
банкдан олинган қарз эвазига ташкил топган капитал. 
Мазкур маблағ акциядорлик жамияти (корхона)нинг фон
-
ди ҳисобланади. Бундай жамиятнинг облигацияси эгалари 
ҳиссадорлар(акционерлар) дейилмай, балки кредиторлар деб 
аталади.
 Номинал капитал – 
акциялар чиқариш учун таъсис 
этувчилар томонидан белгиланган сумма. 
Чиқарилган капи
-
тал 
– жамият аъзолари ўртасида тақсимланадиган акциялар
-
га сарфланган номинал капиталнинг бир қисми. 
Заҳирадаги 
капитал
– чиқарилган, лекин ҳали тўланмаган капиталнинг 
бир қисми. Ундан компаниянинг умумий йиғилиши қарорига 
асосан фақат энг қийин пайтларда фойдаланиш мумкин 
бўлади.