Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Иқтисодий ўсиш мезони – иқтисодий ўсишни нисбатан 
тўлиқ даражада баҳолаш имконини берадиган кўрсаткични ха
-
рактерлайди.
Иқтисодий ўсиш омиллари – иқтисодий ўсишга таъсир 
кўрсатишда ўз ўрнига эга бўлган ва уни аниқлаб берувчи та
-
лаб, таклиф ва тақсимлаш омилларини билдиради.
Иқтисодий ўсишнинг кўрсаткичлари – иқтисодий 
ўсишни аниқлашда фойдаланиладиган қиймат, ижтимоий 
нафлилик ва натурал (жисмоний) кўрсаткичлар тизимидан 
иборат.
Иқтисодий фаол аҳоли – бу аҳолининг товарлар ишлаб 
чиқариш ва хизматлар кўрсатиш учун ишчи кучини таклиф 
этишни таъминлайдиган қисми. Иқтисодий фаол аҳоли сони 
иш билан бандларни ва ишга жойлашишга муҳтож шахслар
-

---

186
ни ўз ичига олади. Иқтисодий фаол аҳоли ўз ичига иш билан 
бандларни ва ишсизларни олади.
Иқтисодий фаолият – кишилар учун зарур бўлган 
ҳаётий неъмат ва воситаларни ишлаб чиқариш ҳамда 
истеъмолчиларга етказиб беришга қаратилган ва чамбар
-
час боғлиқликда амал қиладиган турли хил фаолиятлар. 
Иқтисодий фаолият
– бу инсон тирикчилигини таъминлаш 
усуллари ва воситалари мажмуидир.
Иқтисодий хавфсизлик – миллий иқтисодиёт 
мустақиллигининг, унинг барқарорлиги, мустаҳкамлиги, 
доимо янгиланишга ва ўз-ўзидан такомиллашиб бориш
-
га қодирлигини таьминловчи шарт-шароитлар ва омил
-
лар йиғиндисидир. Иқтисодий хавфсизлик иқтисодиёт ва 
ҳокимият институтларининг шундай ҳолатики, бундай 
ҳолатда мамлакат миллий манфаатларининг кафолатли 
ҳимоя қилинганлиги, мамлакат иқтисодий ривожланиши
-
нинг ижтимоий йўналтирилганлиги, ички ва ташқи жараён
-
ларининг энг ноқулай шароитларида ҳам мудофаа салоҳияти 
етарли даражада таьминланган бўлади.
Иқтисодий шпионаж – рақибига зарба бериш, 
рақобат курашида енгиш, хўжалик фаолиятида ўзиб кетиш 
мақсадида тижорат сири ҳисобланган маълумотларни яши
-
ринча тўплашга қаратилган хуфёна фаолият.
Иқтисодий қонун – иқтисодий жараёнларнинг маз
-
мун, моҳиятини ҳамда турли томонларини акс эттирув
-
чи, муҳим, инсон таъсирисиз доимо такрорланадиган, 
узвий иқтисодий заруриятни тақоза этувчи муносабат
-
лар. 
Иқтисодий қонунлар 
– иқтисодий ҳаётнинг тур
-
ли томонларини, иқтисодий ҳодиса ва жараёнлар ўрта
-
сидаги такрорланиб турадиган, барқарор, ички, сабаб-
оқибат алоқаларини, уларнинг ўзаро боғлиқлигини ифо
-
далайди. Амал қилиш даврининг давомийлигига қараб 
иқтисодий қонунлар қуйидаги гуруҳларга ажратилади: 1. 
Умумиқтисодий қонунлар – кишилик жамияти ривожлани
-
шининг барча босқичларида амал қилади. Масалан, вақтни 

---

187
тежаш қонуни, эҳтиёжларнинг ўсиб бориш қонуни, такрор 
ишлаб чиқариш қонуни, ишлаб чиқариш муносабатларининг 
ишлаб чиқарувчи кучлар характери ва ривожланиш даража
-
сига мос келиши қонуни ва бошқалар. 2. Хусусий ёки дав
-
рий иқтисодий қонунлар-инсоният жамияти тараққиётининг 
маълум босқичларида амал қилади. Масалан, талаб қонуни 
ва таклиф қонуни, товар-пул муносабатлари мавжуд бўлган 
даврларда мавжуд бўлади. 3. Махсус ўзига хос иқтисодий 
қонунлар – алоҳида олинган иқтисодий тизим шароитида 
амал қилади.