O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

m
ayl
= Kф
1
ф
2 
bu yerda, K – proportsionallik koeffitsienti; 
ф
1 
va
ф
2
– g’altaklar magnit oqimlarining shu vaqtdagi oniy qiymatlari. 
Proporsionallik koeffitseinti 
K
doimiy son bo’lgani uchun aylantiruvchi momentning 
o’zgarish harakteri faqat vaqt ichida
ф
1
ф
2 
ko’paytma o’zgarish harakteri bilangina aniqlanadi, 
shuning uchun bu ko’paytmaning grafigidan aylantiruvchi momentning o’zgarish harakterini 
ko’rish mumkin. Ko’paytma aylantiruvchi momentga to’la o’xshash bo’lgani uchun bu grafikni 
aylantiruvchi momentning grafigi deyish ham mumkin, faqat uning ordinatasi m
ayl
haqiqiy 
grafigining mos ordinatasidan bir xil son marta (K marta ) kichik boladi. 
Shu munosabat bilan aylantiruvchi moment to’g’risidagi mulohazalarda 
ф
1
ф
2
ko’paytmaning grafigidan foydalanish mumkin, faqat oxirgi natijaga
K
proporsionallik 
koeffitseintini kiritish, ya’ni uni K marta kattalashtirish kerak.
4.5-rasmda
ф
1
ф
2
ko’paytmaning magnit oqimlari bir –biri bilan faza bo’yicha mos tushgan 
biror alfa buchakka va 90
o
ga farq qilgan hollari uchun grafiklar chizilgan. Bu rasmlardan
ф
1
ф
2
ko’paytmaning o’rtacha qiymati (demak, aylantiruvchi momentning o’rtacha qiymati) faqat magnit 
oqimlari kattaligiga bog’liq bo’lmasdan, balki ular orasidagi fazalar sijishiga ham bog’liqligi 
ko’rinib turibdi, bunda u fazalar siljish burchagining kosinusiga proportsional bo’ladi. Haqiqatdan 
ham α= 0 bo’lsa, cos α = 1 va ko’paytmaning o’rtacha qiymati maksimal bo’ladi. 
Alfa burchak kattalashishi bilan uning kosinusi kamaya boradi va magnit oqimlari
ko’paytmalarning o’rtacha qiymat ham kamayadi. α = 90
o
bo’lsa, cos α = 0 bo’ladi va magnit 
oqimlari ko’paytmalarning o’rtacha qiymati nolga teng bo’ladi, chunki bu xolda ko’paytma grafigi 
vaqt o’qiga nisbatan simmetrik bo’ladi.
Shunday qilib, aylantiruvchi momentning o’rtacha qiymati g’altaklar magnit oqimlariga va ular 
orasidagi fazalar siljish burchagining kosinusiga proporsional ekanligi rasmlardan ko’rinib turibdi: