O'qing va tinglang 4 Mojaro, urush va terrorizm Jahon urushlari

mypoliscilab.com
saytida
“Kuba
raketalari
inqirozi” videosini tomosha
qiling
Ammo inqiloblar kamdan-kam hollarda boshqa davlatlarga eksport qilinadi.
Hududni nazorat qilish bo'yicha nizolar haqiqatan ham ikki xil bo'ladi: hududiy nizolar (chegaralar
qayerda chizilganligi to'g'risida) va mavjud chegaralar doirasidagi butun davlatlarni nazorat qilish
bo'yicha mojarolar (keyingi o'rinlarda "Hukumatlar nazorati" bo'limida muhokama qilinadi). Ikki davlat
o'rtasidagi chegaralar qayerda chizilishi kerakligi, ya'ni bahsli er uchastkasini kim nazorat qilishi haqidagi
birinchi farqlarni ko'rib chiqing. Shtatlar uy hududini deyarli fanatik fidoyilik bilan qadrlaganligi sababli,
chegara nizolari IRda eng hal qilib bo'lmaydigan masalalardan biri hisoblanadi. Davlatlar pul yoki
boshqa ijobiy mukofot evaziga hududni kamdan-kam hollarda beradi. Shuningdek, davlatlar beixtiyor
yo'qotadigan hududlarni tezda unutmaydilar. Masalan, 2002 yilda Boliviya jamoatchiligi Chili orqali
dengizga gaz eksport qilish quvuriga qarshi chiqdi, chunki Chili 1879 yilda Boliviyadan qirg'oq chizig'ini
tortib olgan edi. Boshqa davlatga boy berilgan hududni qaytarib olish maqsadi irredentizm deb ataladi.
Qisqa muddatda inqiloblar
xalqaro
munosabatlarni o'zgartiradi - ular urushlar ehtimolini oshiradi -
lekin mafkura tufayli emas. Aksincha, hukumatlarning to'satdan o'zgarishi ittifoqlarni o'zgartirishi va
kuchlar muvozanatini o'zgartirishi mumkin. Kuch hisob-kitoblari barcha tomonlar tomonidan qayta ko'rib
chiqilsa, har ikki tomonning tahdidlarini noto'g'ri hisoblash yoki bo'rttirib ko'rsatish oson.
Davlatlarning o'z hududiga qo'yadigan qiymati, texnologiya rivojlanishi bilan hududning o'ziga xos
qiymati sezilarli darajada pasayganiga qaramay, kamaymagan ko'rinadi. Tarixan hudud iqtisodiy ishlab
chiqarish-qishloq xoÿjaligi va xomashyo qazib olishning asosi boÿlgan. Urushlarda g'alaba qozonish
hududni egallashni anglatardi, bu esa boylikni oshirishni anglatadi.
Hududlar davlatlarning yaxlitligi bilan bog'liqligi tufayli ular ega bo'lgan har qanday iqtisodiy yoki
strategik qiymatdan ancha yuqori baholanadi. Misol uchun, 1978 yilda Isroil va Misr sulh tuzganidan
so'ng, Isroil ishlab chiqaruvchilari eski chegaraning narigi tomonida mehmonxona qurgan kichik
plyajdagi Tabadagi chegara mojarosini hal qilish uchun ularga o'n yil kerak bo'ldi. Nihoyat, ikki davlat
bu masalani majburiy arbitrajga topshirdilar va Misr o'z egalik qildi. Misr uchun har bir qarich hududni
qaytarib olish milliy sharaf masalasi, uning suvereniteti va hududiy yaxlitligi ramzi edi.
Sovet yordami quridi). AQSh qo'llab-quvvatlashini olish uchun demokratik ritorikadan foydalangan
isyonchilar avvalroq Xitoy tomonidan qo'llab-quvvatlangan va maochilar ritorikasini aytgan edi. Nihoyat
2002 yilda tugatilgan bu mojaroning mafkuraga hech qanday aloqasi yo'q edi. Bu Angolaning nefti,
olmoslari va boshqa boyliklarini nazorat qilish uchun kurashayotgan ikki qurolli, etnik guruhlar o'rtasida
hokimiyat uchun kurash edi.
129
Millatchilikning bu shakli ko'pincha bevosita davlatlararo jiddiy nizolarga olib keladi.
Agar g'oyalar to'qnashuvi psixologik va hissiy omillar tufayli hal qilib bo'lmaydigan bo'lsa, moddiy
manfaatlar bilan bog'liq ziddiyatlarni o'zarolik tamoyili asosida hal qilish biroz osonroq bo'ladi. Nazariy
jihatdan, yetarlicha ijobiy leverage - qandaydir shakldagi to'lovni hisobga olgan holda, har qanday davlat
bahsli masala bo'yicha boshqa davlatning shartlariga rozi bo'lishi kerak.