1-мавзу: Технология фани Давлат таълим стандарти, ўқув дастури, дарслик ва методик қўлланмалари мазмуни

 

---

217
Методик таҳлил 
– ўқитувчининг дарс жараёнида қўллаган усулларининг 
мақсадга мувофиқ эканлиги таълимнинг турига ва ўзига хос хусусиятларига қараб 
белгиланади. Ўқув материалларини ўқувчиларга баён қилиш ва тушунтириш 
жараёнида қўлланилган усулларнинг шу материалга мослиги ёки мос эмаслиги 
методик таҳлил давомида аниқланади.
Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, ўқитувчи дарсда қўллаган усулларнинг 
самарадорлиги, ранг-баранглиги, намунавийлиги унинг ўтган, янги мавзу 
материалини ўқувчиларнинг қай даражада ўзлаштириб олганликлари билан 
белгиланади. Шу боисдан ҳар бир дарс кузатувчи (ўқитувчи, директор, ўқув 
ишлари бўйича директор ўринбосари, инспектор ёки методист) дарс таҳлилининг 
бу турига алоҳида эътибор билан қараши лозим керак .
Дарс методларини таҳлил қилишда қуйидагиларни ҳисобга олиш мақсадга 
мувофиқдир:
1. Дарс жараёнидаги ўқитувчи ва ўқувчилар фаолиятининг ташкилий 
шаклларига кўра:
а) ҳикоя усули;
б) оғзаки баён усули;
в) суҳбат усули.
2. Ўқувчиларнинг ўзлаштиришига кўра: 
а) ўқитувчиларнинг сўзлаш усули;
б) кўрсатмали қуроллардан фойдаланиш усули; 
в) дарслик, контурли карта, диаграмма ёки жадваллар билан ишлаш усули;
г) лаборатория асбоблари билан ишлаш усули;
д) техника воситаларидан (информатика электрон ҳисоблаш техникаси, 
кинофильм, диафильм, радио, телевизор кабилар) фойдаланиш усули; 
е) синф доскасидан, география, тарих ёки зоологияга тегишли бўлган турли 
карталардан фойдаланиш усули кабилар.
Дидактик таҳлил 
– таълим турлари самарадорлиги, уни белгиловчи 
қонунлар ва қоидаларнинг дарсда қанчалик тўғри ҳамда мукаммал 
бажарилганлигини таҳлил қилиш демакдир.
Дарсни дидактик жиҳатдан таҳлил қилишда қуйидагиларга эътибор бериш 
ўринли бўлади:
1. Ўқитувчи баёнининг синф ўқувчилари жамоасига тўла тушунарли бўлиши 
ва бу баённинг изчил равишда ўқувчи онгига етиб бориши.
2. Ўқитувчи фикрининг маънавий-маърифий тарбия талабига мос 
бўлганлиги.
3. Барча ўқувчиларнинг ўқитувчининг, бераётган материалини онгли 
равишда ўзлаштиришлари.
4. Ўқитувчи баёнида ривожлантирувчи ва муаммоли таълимнинг 
мавжудлиги.
5. Ўқитувчи фикрининг изчиллиги.

---

218
6. Дарс жараёнида ёки янги мавзуни баён қилишда кўрсатмали қуроллардан, 
тарқатма материаллар ва техника воситаларидан фойдаланишнинг мақсадга 
мувофиқлиги ёки номувофиқлиги.
7. Экскурсия, тажриба, лаборатория ва амалий ишларнинг мақсадга 
йўналтирилганлиги.
8. Дарслик билан ишлашнинг тўғрилиги.
9. Мисолларнинг таълим-тарбия бирлигига мослиги.
10. Дарснинг маълум бир тизимда олиб борилиши кабилар.
Дарсни психологик-педагогик жиҳатдан таҳлил қилиш тизими: