Yoshlarni innovasion tafakkur tarzi va innovasion izlanishlari

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 5 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
899 
w
www.oriens.uz
June 
2021
 
 
unga keng imkoniyatlar bersa-da, u ma’naviy axloqiy imperativlarning da’vatlariga 
quloq tutishi, o‘z istaklari va xatti harakatlarini ob’ektiv qonunlar bilan boshqarishi 
lozim. Aks holda shaxs bilan jamiyat, jamiyat bilan shaxs o‘rtasida ziddiyatlar, 
nizolar kelib chiqaveradi. Konfusiy nazarda tutgan “oltin oraliq”, ya’ni murosa 
tamoyili butun bilan qism o‘rtasidagi munosabatlarni hal qilishda zarur bo‘laveradi. 
Butunning umummanfaatlarni ifoda etuvchi sub’ekt ekanligi shaxs, qism tomonidan 
e’tirof qilinishi muammoning bir tomoni xolos. Uning boshqa tomonlari ham mavjud. 
Masalan, butun umummanfaatlarining mutlalashtirilmasligining yoki ijtimoiy siyosiy 
borliqda shaxs huquq va erkinliklarini, butunga ham, qismga ham zarar yetkazmay 
ta’minlashning kafolatlari nimada? Butun va qismlar o‘z manfaatlarini, ehtiyojlarini 
ob’ektiv qonunlarga muvofiq ekanligini qanday biladi, ularning aldanib qolmasligi 
uchun nimalar qilish darkor? Sovetlar davrida nafaqat oddiy kishilar, qismlar, 
shuningdek butun, xalq, millat aldanib yurgan emasmidi? Shunday g‘ayrimilliy 
hodisaning qayta takrorlanmasligiga kim kafolat bera oladi? 
Innovatsiyada g‘arb ilmiy texnik kashfiyotlaridan foydalanishga da’vat kuchli. 
Bugun dunyoda amalga oshirilayotgan kashfiyotlarning deyarli yarmi AQSh ga, 30-
35 foizi esa Yevropa davlatlariga to‘g‘ri kelishini eslasak, g‘arbona qadriyatlarning 
milliy madaniyatlarga ta’siri qanchalik keng ekanini anglab yetamiz. Ha, P.L.Berger 
iborasi bilan aytganda, bugun insoniyat “global madaniyat” yoki “madaniyatning 
globallashuvi”, “madaniy silkinish” sharoitida yashamoqda. Bu madaniyatni u 
“amerikacha” deb ataydi[8]. Innovatsiya va modernizatsiya ushbu madaniyatning 
milliy ma’naviy axloqiy imperativlar qa’ridan yanada chuqur joy olishiga olib keladi. 
P.L.Berger va S.P.Xantington turli qit’alar va davlatlarda o‘tkazgan maxsus 
tadqiqotlar natijalari ko‘rsatadiki, “global madaniyat” milliy madaniyatlar bilan 
sintezlashib yashashi mumkin[9]. Chamasi biz, milliy ma’anaviy axloqiy 
merosimizni asrashga va, shu bilan birga, jahon hamjamiyatiga qo‘shilish niyatida 
ijtimoiy 
borlig‘imizni 
yangilanish(innovatsiya) 
va 
zamonaviylashish 
(modernizatsiyalash) tomon borishga intilayotgan ekanmiz ro‘y berayotgan global 
o‘zgarishlarga o‘z yondashuvimizni belgilab olishimiz zarur bo‘ladi. Hozirlikcha bu 
yondashuvimiz “global madaniyat” bilan milliy madaniyatimizni sintezlashtirishga 
qaratilgan. Ijtimoiy iqtisodiy, siyosiy, kadrlar tayyorlash tizimimizni, servis 
tarmoqlarini modernizatsiyalashtirgan holda ma’naviy axloqiy hayotimizni milliy 
an’analarimiz, xalqimiz mentaliteti va turmush tarzidan joy olgan imperativlarga 
amal qilib yashash eng maqbul yo‘l hisoblanadi. Agar biz mazkur konseptual 
yondashuvdan kelib chiqsak, birinchi navbatda Sharq va G‘arb o‘rtasidan tafovutlarni 
izlamasligimiz, uning o‘rniga ikki qit’a madaniyatlari va turmush tarzlaridagi 

---