Kkkkkkkkk

 
15.3. Тўлов балансининг номутаносиблигини тартиблаш усуллари. 
Бу ерда шуни таъкидлаш лозимки “тўлов балансининг такчиллиги” ёки 
тўлов баланси актив ифодалари жорий операциялар ва капитал ҳаракати бўйича 
баланснинг ижобий ёки саблий қолдиги миқдорини билдиради. Расмий 
резервларнинг қисқариши (+) бу такчиллик миқдорини ифодалайди, расмий 
резеврларнинг ўсиши (-) эса тўлов балансининг актив қолдиги миқдорини 
кўрсатади. Провардида унинг барча уч бўлими сўммаси “0”ни Ташкил этиши 
лозим. Бу эса ҳорижий валюта таклифини ва унга мамлакатда бўлган талаб 
бараварлигини билдиради. 
Давлатлар расмий резервлар ва қарзлар ҳисобига қоплаш қобилиятига эга 
бўлмаган тўлов балансининг катта доиравий такчиллиги бўлган холларда ўз 
валюталари девалвациясини амалга оширишлари мумкин. Бу импортнинг 
физик ҳажми кўпайишига ва оқибатда мамлакатга ҳорижий валюта тушумини 
ўсиши ҳамда такчиллигини йўқотишга олиб келади. 
15.4. Ўзбекистонда тўлов балансини ишлаб чиқиш тажрибаси. 
Очик Иқтисодиётли кўплаб мамлакатлар ўз тўлов балансларини ХВФ 
тавсия этган тарх бўйича ишлаб чиқардилар. Бу тарх ривожланган бозор 
муносабатлари 
шароитида 
амалга 
ошириладиган 
барча 
Иқтисодий 
операцияларни амалга оширади. Тўлов балансининг маълумотлари мунтазам 
чоп этилади ва давлатнинг кредит қобилияти хақидаги гувохнома сифатида 
ҳалқаро 
Ташкилотлар, 
бошқа 
мамлакатларнинг 
ҳукуматлари 
ҳамда 
тадбиркорлари томонидан кредитлаш ва молиялаштириш, молиявий, техника ва 
моддий ёрдам кўрсатиш масалаларини хал этишда кулланилади. 
Ўзбекистонда тўлов баланси фақат Республика мустақилликга 
эришгандан ва бозор муносабатларига ўтишидан кейин тйзила бошланди. 
Жаҳон бозорида тенг Хуқуқли шенрикчилик Республикани ҳалқаро иқтисодий 
муносабатлар субъекти сифатида аниқ маълумотларни талаб этади, шунинг 

---

195 
учун Республика тўлов баланси ХВФ тафсияларига жуда яқинлаштирилган 
тарх асосида тўзилган.