G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Q on plastinkalari. 
Qon plastinkalari, ya’ni trombotsitlarning diametri 3 
mikron. 1 mm3 qonda 200-400 mingtagacha trombotsit bo‘ladi, bular qon 
ivishida muhim rol o'ynaydi. Trombotsitlar suyak ko‘migida mayda plastinka 
shaklida ishlab chiqarilib qonga o4tadi. Qonning ivish xususiyati kamayib 
ketganda odam arzimagan jarohat tufayli qon yo‘qotib, halok bo ‘lishi 
mumkin. Shilcastlangan tomirdan oqayotgan qon aksari 3-4 daqiqada iviydi. 
Qon ivish jarayonining asosiy mohiyati uning plazmasi tarkibidagi qonda 
erigan fibrinogen oqsilining erimaydigan fibrin ipchalari hosil bo‘lishidir. 
Fibrinogen faol trombin fermenti ta'sirida fibringa aylanadi. Qonda passiv 
protrombin bo‘lib, u trombokinaza fermenti va kalsiy tuzi ta ’sirida faol 
trombinga aylanadi. Qonning ivish sxemasini quyidagicha izohlash mumkin.
I faza: protrombin +Ca+trombokinaza = trombin;
II faza: fibrinogen + trombin = fibrin.
Qon guruhlari va qon quyish
Qonning 4 guruhi farq qilinadi.
I guruhda - qizil qon tanachalarida agglyutinogen bo‘lmaydi, shuning 
uchun bu guruh 
0
deb nomlanadi. Bu guruh plazmasida ikkita tabiiy 
agglyutinin a, (3 bo‘ladi.
II guruhda - eritrotsitlarda agglyutinogen A, plazmada esa agglyutinin 
p bo‘ladi.
III guruhda - eritrotsitlarda agglyutinogen B, plazmada agglyutinin 
a bo‘ladi.
IV guruhda - eritrotsitlarda A va В agglyutinogenlar b o ‘lib, qon 
plazmasida agglyutininlar bo‘lmaydi.
O dam yuqoridagi qon guruhlarining birortasiga m ansub b o ‘lib 
tug‘iladi va bu qon guruhi umrining oxirigacha o'zgarmaydi.
I guruh qon eritrotsitlarida agglyutinogenlar - A, В bo4lmagani uchun 
uni barcha guruhga quyish mumkin. Bu guruh qon universal, qon 
beradigan kishilar esa universal donor deb yuritiladi.
II guruh qon eritrotsitlarida agglyutinogen 
A ,
qon plazmasida esa 
agglyutinin p b o ‘ladi. Bu guruh qonni qoni II, IV guruh b o ‘lgan 
odamlarga quyish mumkin.
III guruh qon eritrotsitlarida agglyutinogen B, qon plazm asida 
agglyutinin a bo'ladi. Bu guruhdagi qonni III guruhga va IV guruhga 
quyish mumkin.
227
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

(Н»'г ; 
/# 1
IV 
guruh qon eritrotsitlarida