Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тош ке нт давлат



Download 4,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/42
Sana13.06.2022
Hajmi4,43 Mb.
#660917
TuriМонография
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   42
Bog'liq
ФОНЕТИК ФОНЕМАТИК НУТҚ КАМЧИЛИКЛАПИНИ БАРТАРАФ ЭТИШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ

Ривожланиш кетма-кетлиги
Фонематик фарклаш
Давр
Даража
Кагор
Боскич
Биринчи
(унлиларни
фарклаш)
Биринчи
(унлиларни
фарклаш)
Биринчи
(унлиларни
фарклаш)
Биринчи
иккинчи
учинчи
[а] 
ва 
бошка 
унлиларни
фарклаш [4-у], [э-0], [4-0], [э-
у]дан фарклаш [4-э],[у-0] дан
фарклаш.
Иккинчи
(ундошларни
факлаш)
Иккинчи
тахминий
(ундошларни
факлаш)
Иккинчи
Ундошларни 
фарклаш:
фонема=ундош-ноль-фонема
[бок -ок], [вэк-эк], [дик-ик].
Учунчи (сонар
ва артикуляция -
ланадиган
шовкинларни
фарклаш)
Учинчи
Сонар 
ва
аргикулацияланадиган
шовкинларни фарклаш [м-б],
[p-g], [н-г], [j-в]
Туртинчи
(юмшок ва
каттик ундош­
ларни фарклаш)
Туртинчи
Каттик ва юмшок ундошларни
фарклаш [н-н’][м-м’],[в-в’], [з-
з’], [g-g’][n-a’],[p-p’]
Бешинчи
(сонарларни
факлаш)
Бешинчи
Бурунди ва сиргалувчиларни
фарклаш [м-л],[м-р], [н-л], [н-
P][H-j], [м-j]
Бурунди фарклаш [м-н],
Сиргалувчи фарклаш [л-р1
Олтинчи
(шовкинлилар-
ни факдаш)
Олтинчи
Сонар ва артику лдцияланади-
ган шовкинларни фарклаш
[м-з],[л-х], [н-з]
Еттинчи
Тил 
ва 
лаб 
ундошларни
фарклаш
[в-г],[в-з], [ф-х]
Саккизинчи
Портловачи 
ва 
сиргалувчи
товушларни фарклаш
[б-в],[д-з], [к-х], [к-ж].
Туккизинчи
Тил 
олди 
ва 
тил 
орка
товушларни фарклаш:
[д-г],[с-х], [ш-с].
Унинчи
Жарангли 
ва 
жарангстз
товутпларни фарклаш
[n-6],[m-g], [к-г], [ф-в]
[с-з],[ш-ж].

биринчи
Шовкинли 
ва 
портловчи
товушларни фарклаш
[с-з],[ш-ж].
Ун
иккинчи

Сиргалувчи ва у ни фарклаш
МЛН]-_____________
40


Онтогенезда нуткнинг фонематик ва фонематик томонининг 
ривожланиши аста-секин ривожланади. Нуткни эгаллашда асосий 
ролни фонематик эшитув эгаллайди.
Р.Е.Левина фонематик ривожланиш шаклланишининг куйидаги 
боскичларини таклиф этади:
1- 
боскич - фонемагача ривожланиш даври, унда товушларни 
фаркпаш булмайди.
2- боскич - фонемаларни фарклашнинг бошлангич боскичи:
3- боскич - фонемаларни фарклашни амалга ошириш боскичи.
4- боскич - элементар товуш тахдилига тайёргарлик боскичи.
5- 
боскич 

фонемаларни 
фарклаш 
ва 
товуш 
тахлили 
операцияларини амалга ошириш имконияти.
Агар биринчи 3-боскични илк ёшда бола меъёрида амалга 
оширса, унда колган 2 боскич катга мактаб ёшида, катталар 
томонидан фаол таъсир этиш жараёнида амалга ошади.
41


II БОБ. МАКТАБГАЧА КАТТА ЁШДАГИ БОЛАЛАР
н у т к
;
и н и н г
 
у з и г а х о с х у с у с и я т л а р и
1. М актабгача ёшдаги болалар ну 
Т К И
ни текшириш методикаси
Мактабгача ёшдаги узбек болаларини текширищда биз кузатиш 
ва удитиш элементлари билан экспериментал (тажриба синов) 
удитиш методикасини дулладик.
Кузатиш метода болалар жамоаси билан ва алохида болалар 
билан танишиш учун дулланилда. Биз уларнинг хулкига, характер 
хусусиятларига, хиссий ирода сферасига, умумий ривожланиш 
даражасига, кизидишларининг хусусиятига даддатимизни даратдик. 
Улар билан мулодотга киришиш, у3 имкониятига дараб нутдий 
материални бол ага тавсия этиш, уларга тугри муомала дилиш учун 
гурух таркибини, болаларнинг психологик хусусиятларини ва 
умумий нутдий имкониятларини ургандак.
Кузатиш уйин жараёнида, бир-бири билан, тарбиячи билан 
дилган мулодоти давомида утказилда.
Болалар билан индивидуал (якка тартибда) танишиш мадсадада
уларнинг хужжатларини ургандак: боланинг ривожланиш тарихи, 
тарбиячи характеристикаси билан танишилди, муассасанинг тиббий 
ва педагогик жамоаси билан сухбат утказилда.
Кузатиш методи яна баъзи бир логопедларнинг педагогик 
тажрибасини урганиш учун хам дулланилди. Махсус нутдий 
богчанинг фонетик-фонематик камчиликка эга болалар гурухининг 
50 та логопедик машгулотини кузатдик.
Текшириш бир неча усулларда утказилда: бола билан умумий 
сухбат, махсус тайёрланган материалдан фойдаланган ходца ишлаб 
чидилган схема буйича текшириш.
Сухбат 
жараёнида 
биз 
боланинг 
нутдий 
имкониятлари, 
тушунчалар 
бойлиги, 
фаол 
лугати, 
грамматик 
дурилишини 
узлаштириш даражаси билан танишдак. Сухбатлар маиший мавзуда 
сюжетли расмга дараб хикоя тузиш, эртак айтиб бериш ва б.д. 
мавзуларда олиб борилда.
42


Бола нущининг ривожланиш даражасини аникдаб, махсус 
танланган тажриба синов материалларни куллаган холда текпшриш 
гаплари амалга оширилди.

Download 4,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   42




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish