O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat kaferdrasi «tasdiqlayman»

Bajarilayotgan jismoniy mashqlar - ixtiyoriy harakatlar o’zining 
shakliga qarab ham klassifikatsiyalanadi. Ular:
 
a) “siklik harakatlar”ga - suzish, eshkak eshish, velosipedda harakatlanish, 
yurish, yugurish va boshqalar; 
b) “atsiklik harakatlar” - gimnastika, sport o’yinlari, yakka kurashlar, 
qilichbozlik va boshqalar; 
v) 
“aralash harakatlar” — nayza uloqtirish, uzunlikka sakrash, 
balandlikka sakrash va boshqalar. Tarkibida ham tsiklik, ham atsiklik harakatlar 
mavjud bo’ladi. 
Bunday harakatlarning tuzilishi yoki bajarish holatiga qarab biomexanikada
 -
statik, dinamik, tsiklik, atsiklik, kombinatsiyalashtirilgan mashqlar, deb guruhlana 
boshlandi. 
Harakatlarning bajarishda sarflanadigan quvvatiga
qarab ham jismoniy 
mashqlar klassifikatsiya qilinadi. Ular: 

---

135 
a) 
maksimal (yuqori darajada) quvvat sarflash bilan bajariladigan 
mashqlar (anaerob harakatlar); 
b)
submaksimal (o’ta yuqori) quvvat sarflashni talab qiladigan mashqlar 
- 800 m.ga, 1000, 1500, 3000 m.ga yugurishlar va boshqalar; 
v) 
katta quvvat sarflab bajariladigan harakatlarga 10 000, 20 000 m.ga 
marafon yugurishlari va boshqalar. Shu masofalarga maromli quvvat sarflab 
yugurishlar kiradi. 
Fiziologiyada -
maksimal, submaksimal, me’yordagi va me’yordan katta 
quvvatni talab qilib bajariladigan mashqlar, deb nomlangan turkumdagi 
mashqlardan jismoniy tarbiya amaliyotida keng foydalanilmoqda. 
Xulosa qilsak jismoniy mashqlar mavjud tarixiy klassifikatsiyasidan tashqari 
mushaklarni rivojlantirishga qarab - yelka kamari mushaklari, bel - yonbosh 
mushaklari, harakat - tayanch apparata mushaklaridek anatomik belgilariga ko’ra; 
harakatlar (mashqlar)ning shakliga qarab - “tsiklik harakatlar”ga, ya’ni suzish, 
eshkak eshish, velosipedda harakatlanish, yurish, yugurish va boshqalar; “atsiklik 
harakatlar” - gimnastika, sport o’yinlari, yakka kurashlar, qilichbozlik va boshqalar 
tarzida guruhlanadi;