Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

 
Учинчидан,
 
интеграцион ўзаро таъсир унинг қатнашчиларига 
энг кескин ижтимоий муаммоларни биргаликда ҳал қилиш 
имконини беради. 
 Халқаро иқтисодий муносабатлар
— мамлакатлар ва 
ҳудудлар ўртасидаги, халқаро ташкилотлар ва корпорациялар 
иштирокидаги хўжалик алоқалари тизимидаги муносабатлар 
тушунилади. 
Халқаро иқтисодий муносабатлар
қуйидаги 
шаклларда намоён бўлади: а) товар ва хизматлар билан 
халқаро савдо; б) капитал ва чет эл инвестицияларининг 
ҳаракати; в) ишчи кучининг миграцияси; г) ишлаб 
чиқаришнинг давлатлараро кооперацияси; д) фан ва техника 
соҳасидаги айирбошлаш; е) валюта – кредит муносабатлари. 
Халқаро кредит
— валюта ва товар ресурсларини 
қайтаришлик, шошилинч тўлов шартларида беришликдир. 

---

- 368 - 
Халқаро меҳнат тақсимоти
- алоҳида мамлакатларнинг 
товар ва хизматларнинг айрим турларини ишлаб чиқаришга 
ихтисослашуви. 
Халқаро меҳнат ташкилоти (ХМТ) - 
Бирлашган 
миллатлар ташкилотининг махсус муассасаси бўлиб, 1919 
йилда Халқаро Комиссия меҳнат қонунлари ва меҳнат қилиш 
шароитларини яхшилаш масалалари бўйича конвенция ва 
тавсияларни ишлаб чиқиш учун ташкил этилган. ХМТнинг 
вазифалари қуйидагилардан иборат: а) ижтимоий меҳнат 
муаммоларини ҳал этишга қаратилган халқаро сиёсат ва 
дастурлар ишлаб чиқиш; б) қатнашувчи мамлакатларга 
ижтимоий меҳнат муаммоларини ҳал этишда ёрдамлашиш; в) 
инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш; г) камбағалликка қарши 
кураш, меҳнаткашлар турмуш даражасини оширишга, 
ижтимоий таъминотни ривожлантиришга кўмаклашиш; д) 
меҳнат шароитларини ва ишлаб чиқариш муҳитини, техника 
хавфсизлиги ва меҳнат гигиенасини яхшилаш, атроф-муҳитни 
муҳофаза қилиш дастурларини ишлаб чиқиш; е) ижтимоий 
ҳимояга муҳтож меҳнаткашларни ҳимоя қилиш чора-
тадбирларини 
ишлаб 
чиқиш; 
ж) 
ишчи 
кучининг 
мамлакатлараро кўчиб юришини хуқуқий жиҳатдан тартибга 
солиш. ХМТ қуйидаги уч органдан ташкил топган: 1) 
ҳукуматлар, тадбиркорлар ва меҳнаткашлар вакилларидан 
иборат Халқаро меҳнат конференцияси. У ҳар йили 
чақирилади. Конференция бюджетини қабул қилиш билан 
бирга, халқаро миқёсда меҳнат андозаларини белгилайди; 2) 
маъмурий кенгаш йилига икки бор йиғилиш ўтказади ва 
халқаро меҳнат ташкилотини бошқаради, дастур ва бюджетни 
тайёрлайди, халқаро меҳнат андозаларига амал қилинишини 
назорат қилади; 3) халқаро меҳнат бюроси ташкилотнинг 
доимий ишчи котибиёти саналади. Халқаро меҳнат ташкилоти 
Италиянинг Турин шаҳрида жойлашган бўлиб, у касбга 
тайёрлаш ва малака беришга кўмаклашади. Мазкур 
ташкилотнинг Халқаро ижтимоий-меғнат тадқиқотлари 
илмий-тадқиқот, форум. Ижтимоий сиёсат муаммолари 

---

- 369 - 
бўйича семинарлар ўтказиш ва ўқув қуролларини етказиб 
бериш базаси ҳисобланади; аспирантлар, ишга келган олимлар 
учун дастурлар тузади. У нашр имкониятига ҳам эга. ХМТ 
1969йилда Нобель мукофоти билан тақдирланган.