Муќаддима

S
max
≤RECHK b. max    
(1) 
Lekin shunday  real  holatlar ham  bo’ladiki, bir  vaktning  o’zida atmosfera havosi 
tarkibidagi  bir  tomonlama  ta’sir  etish  xususiyatiga  ega  bo’lgan  bir  –  nechta  zararli 
moddalar mavjud bo’lishi mumkin. Ularning o’lchovsiz konsentrasiyasining summasi 1 
dan kichik bo’lishi lozim, ya’ni 
n
n
РЭЧК
C
РЭЧК
C
РЭЧК
C



...
2
2
1
1
   
(2) 
Bu  erda,  S
1
,S
2
,…,S
n
  –  zararli  moddalarning  bir  joyning  o’zida  aniqlangan 
konsentrasiyalari, mg/m
3
; 
RECHK
1
,  RECHK
2
,...,  RECHK
n
  –  o’sha  moddalarning  atmosfera  havosidagi 
ruxsat etilgan chegaraviy konsentrasiyalari, mg/m
2
. 
Quyidagi  moddalarning  havodagi  aralashmalari  bir  tomonlama,  ya’ni  umumiy 
ta’sir etish xususiyatiga ega: oltingugurt dioksidi va azot oksidi; oltingugurt dioksidi va 
oltingugurtli  vodorod  (H
2
S);  kuchln  mnneral  kislotalar  (sulfat, azot, xlorid  kislotalari); 
etilen, propilen, butilen, amilen; ozon (O
3
), azot dioksidi, formaldegid; aseton va fenol; 

---

46 
 
asetaldegid  va  vinilasetat;  N
2
S  va  dinil;  furfurol,  metanol  va  etanol;  siklogeksan  va 
benzol;  uksus  kislotasi  va  uksus  angidridi;  aseton  va  asetofenon  va  shunga  o’xshagan 
bir qator aralashmalar. 
Zararli  moddalarniig  maksimal  konsentrasiyalari  20  minut  vaqt  davomida  bir 
marotaba  olingan  natijalar orqali  aniqlanadi.  Agar  zararli  moddaning ta’sir  etish  vaqti 
20  minutdan  oshsa,  unda  uning  maksimal  konsentrasiyasi  S
max
  o’rtacha  sutkalik 
RECHK sidan kichik bo’ladi, ya’ni: