“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

1 
– shtativ;
2 
– termometr; 
3 
– kichik po‘lat tigel (o‘tga 
chidamli qozon); 
4 
– katta po‘lat tigel o‘tga chidamli 
qozon); 
 5 
– yondirishga moslashtirilgan 
qurilma;
6 
– gaz gorelkasi. 
Gaz gorilka alangasida k
atta 
tigel 
qizdiriladi. 
Dastlab 
bitum 
10°C/min tezlikda qizdiriladi,
bitumning 
kutilayotgan 
o‘t 
olish(chaqnash) 
xaroratiga 
40°C 
qolgandan 
keyin 
qizdirish 
tezligi 
4
°C/min 
gacha
tushiriladi. B
itumning kutilayotgan 
o‘t olish(chaqnash) xaroratiga 
1
0°C qolganda 
yondirish qurilmasi yondiriladi va tigel usti 
o‘rtasidan bir tomoniga bitum satxidan 10-14 
mm balandlikda bir sekuntda 
o‘tkaziladi. Bitumning qizish xarorati xar 
(2,0±0,5)°S ga 
ko‘tarilganda, yuqorida ko‘rsatilgan tarzda alanga tigel ustidan bir tomonga qarab 
o‘tkazilib turiladi. 
Yondirish qurilmasidagi alanganing 
ko‘ndalang diametri 4 mm atrofida 
bo‘ladi.
Bitumning bir qismi yoki butun yuzasi ustida birinchi ko‘k alanga paydo 
bo‘lganida termometr ko‘rsatadigan xarorat bitumning o‘t olish (chaqnash) xarorati deb 
qabul qilinadi.
Ikki marta 
o‘tkazilgan sinov natijalarining o‘rtacha arifmetik qiymati, bitumning o‘t 
olish (chaqnash) xarorati deb qabul qilinadi. 
 
 
1-
jadval. Neft bitumlarining fizik-mexanik xossalari
 

---

Bitum 
markasi 
25 
o
S da ig-
naning kirish 
chuqurligi, 0,1 
mm 
25 
o
S da cho‘zi-
luvchanligi,
sm kamida 
Yumshash 
xarorati, 
o
S kamida 
O‘t olish 
xarorati,
 
o
S kamida