“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

mustahkamligini aniqlashda ishlatiladigan U-1 asbobi. 
Sinaladigan bo‘yoq ishlatish uchun yaroqli holga keltirilgandan keyin, qalinligi 0,5 mm, 
tomonlari 100x100 mm li po‘lat tunuka listiga mo‘yqalam bilan surkaladi. Listdagi bo‘yoq 
to‘la qurigandan so‘ng, uning bo‘yalgan tomonini yuqoriga qilib sandondagi sharcha 
tushadigan chuqurcha ustiga qo‘yiladi. Keyin yuk ma’lum balandlikka ko‘tariladi va 
knopkani bosib, uni erkin holatda tushiriladi, natijada yuk sharga uriladi va o‘z navbatida 
sandon ustida tunukaning bo‘yalgan yuzasiga zarb bilan kuch tushadi. Bo‘yoq yuzasidagi 
o‘zgarishlar (darz, ko‘chish yoki ezilish) lupa bilan tekshiriladi.
Yuqoridagi nuqson bo‘yoq pardada paydo bo‘lmagan taqdirda tunuka list qaytadan 
sharcha tagiga qo‘yiladi va yukning tushish balandligi oshiriladi. Bu safar bo‘yoq parda 
yuzasining boshqa joyiga zarb tushirish kerak. Yukni tushish balandligi bo‘yoq parda 
buzilguncha 2-10 sm ga oshirib boriladi. Agap 50 sm balandlikdan tushgan yuk ham 
pardani buzmasa, sinash to‘xtatiladi va uning zarbga bo‘lgan mustahkamligi 50 kg deb 
hisoblanadi. 40 sm balandlikdan tushgan yuk zarbasida bo‘yoq parda buzilsa, uning zarbga 
bo‘lgan mustahkamligi 38 kg (yuk 38 sm balandlikdan tushganda, uning buzilmaganligini 

---

bildiradi) deb hisoblanadi va h.k. Sinash ishlari odatda xona haroratida, ya’ni 20±2°S da 
va 70% dan kam bo‘lgan namlikda o‘tkaziladi.
 
 
 
Nazorat savollari. 
1.
Bo‘yoq qatlamining zarbga mustaxkamligi qanday aniqlanadi? 
Asosiy adabiyotlar
1.Qosimov E.U., Samig‘ov N.A. “Qurilish ashѐlaridan tajriba ishlari” O‘quv qo‘llanma. T. 
2014y.
2. Gorchakov G.I., Bajenov Yu.M. “Stroitelnыe materialы”. Uchebnik. M. 1989 g. 
Qo‘shimcha 
adabiѐtlar
3. Mirziѐev Sh.M. Bunѐdkorlik va obodonlashtirish- taraqqiѐtimiz va farovonligimizning ѐrqin 
ifodasi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining joylarda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarning 
borishi, amalga oshirilaѐtgan bunѐdkorlik va obodonlashtiorish ishlari bilan yaqindan tanishish, 
xalq muloqot qilish maqsadida 10-11- fevral kunlari Surxondarѐ viloyatiga tashrifi doirasida 
so‘zlagan nutqi. // Xalq so‘zi gazetasi. 2017 yil 14-fevral, № 32 (6726).
4. Samig‘ov N.A., Xasanova M.K., Zokirov J.S., Komilov X.X. “Qurilish materiallari fanidan 
misol va masalalar to‘plami”. O‘qituvchi. 2005. 146b.