Denov tadbirkorlik va pedagogika

muvaffaqiyatga
ehtiyoj, qo‘yilgan maqsadlarga erishishga avvaliga 
qaraganda samaraliroq intilish; 

dahldorlikka 
ehtiyoj, u atrofdagilar bilan yaxshi munosabatlarni qidirib 
topish va o‘rnatish, ulardan yordam olish orqali amalga oshiriladi. Ularni 
qanoatlantirish uchun egalariga keng aloqalar, axborotlar bilan ta‘minlanishi va 
boshqalar zarur; 

hukmronlikka 
ehtiyoj (ma‘muriy, obro‘, iqtidor va h.k), u odamlar hulqiga 
ta‘sir ko‘rsatish, ularning harakatlari uchun javobgarlikni o‘ziga olishga intilishdan 
iboratdir. 
Bunda shu narsa ta‘kidlanadiki, hozirgi vaqtda ayniqsa yuqori bosqichdagi 
ehtiyojlar muhimlar, chunki pastki bosqichdagi ehtiyojlar, qoidaga ko‘ra, 
kanoatlantirib bo‘linganlar (rivojlangan mamlakatlarda). 
F. Gertsbergning nazariyasiga ko‘ra, ehtiyojlar gigienik omillar va 
motivatsiyaga bo‘linadilar. Gigienik omillar (ish haqi, sharoitlar, munosabatlar, 
ishdagi tartib va xavfsizlik, mavqe) motivatsiya bo‘lmaydi- lar, chunki ular 
odamni faqat normal sharoitlar bilan ta‘minlaydilar va haqiqatdan ham 

---

48 
qanoatlanishga olib kelmaydilar. A. Maslou va Mak Klelland bo‘yicha yuqori 
bosqich ehtiyojlariga tahminan mos keluvchi motivatsiya odamning hulqiga faol 
ta‘sir ko‘rsatadi. Qo‘l ostidagilarni samaraliroq undash uchun rahbarning o‘zi 
ishning mohiyatiga kirib borishi kerak. 
 
 
 
4.4. Muvofiqlashtirish 
 
Muvofiqlashtirish 
–bu boshqaruvning boshqaruv tizimi elementlari 
o‘rtasidagi
o‘zaro aloqa va muvofiqlikni ular o‘rtasida ratsional aloqalar 
(kommunikatsiyalar)ni o‘rnatish yo‘li bilan ta‘minlashga qaratilgan vazifasidir. 
Bu aloqalarning xarakteri eng turli-tuman bo‘lishi mumkin, chunki u 
muvofiqlashtirilayotgan jarayonlarga bog‘liqdir. SHuning uchun bu vazifalarni 
bajarish uchun ham xilma xil hujjatli manbalar(hisobotlar, axborotlar, tahliliy 
ma‘lumotlar)dan va majlislar, kengashlarda, intervьyu berishda muammolarni 
muhokama qilishda vujudga keladigan natijalardan foydalanish mumkin. Bunda 
tashkilot ishini normal borishidan chetga chiqishlarga tez e‘tibor qaratishga 
yordam beruvchi texnik aloqa vositalari katta rolь o‘ynaydilar. 
Aloqaning ushbu va boshqa shakllari bilan tashkilot tizimchalari o‘rtasida 
o‘zaro hamkorlik o‘rnatiladi, resurslar bilan manevr qilish amalga oshiriladi. 
Muvofiqlashtirish quyidagilarni nazarda tutadi: 
- alohida bo‘linmalar, rahbarlar, xodimlar o‘rtasidagi muvofiqlik va o‘zaro 
hamkorlikni ta‘minlash; 
- boshqaruv jarayoni barcha xizmatlarining birligi va muvofiqligini 
ta‘minlash; 
- tashkilot bo‘linmalari va lavozimli shaxslari faoliyatining tashqi muhit 
sub‘ektlari, ish bo‘yicha sheriklari bilan muvofiqligini ta‘minlash; 
- kompaniyaning ijrochi direktorlari bilan uning byudjeti loyihasining asosiy 
parametrlarini (bo‘linmalar byudjetlarini batafsil ishlab chiqishga qadar) jamoaviy 
ishlab chiqish va muvofiqlashtirish. 
Muvofiqlashtirishni bir necha turlarga bo‘lish mumkin: 
- preventiv, bunda muammolar, qiyinchiliklar va ularni bartaraf qilish yo‘llari 
bashorat qilinadi va adekvat choralar qo‘laniladi; 
- bartaraf qiluvchi, u tizimdagi uzilishlarni ular sodir bo‘lgandan keyin 
tugatishga mo‘ljallangan; 
- tartibga soluvchi, u boshqaruv tizimlari va ishlab chiqarishni ma‘lum 
doiralarda qo‘llab quvvatlashga mo‘ljallangan; 
- 
rag‘batlantiruvchi, boshqaruv tizimlari va ishlab chiqarishning 
samaradorligini oshiradi.