O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

Ishratxona
” (1464) va 
“
Oqsaroy
” (XV asrning 70-yillari) kabi bir necha imoratlar qad ko’tardi. Sulton Abu 
Sayyidning katta xotini 
Milkat Og’o
tomonidan Hirot “
Dorushshifo
” si quriladi. Unga 
Xirotning yetuk tabiblaridan 
Mavlono Darvesh Ali
mudarris qilib tayinlanadi.
XV asrning ikkinchi yarmida Movarounnaxrning ma’naviy hayotida so’fiylik 
tariqatining ta’siri kuchayib, dunyoviy ilmlarga e’tibor berilmay, Samarqand rasadxonasi 
qarovsiz qolgan bir payda Xuroson shaxarlari va uning poytaxti obodonlashib, u ilm-fan, 
adabiyot va san’atning markaziga aylandi. Hirotda ayniqsa Sulton Husayn Boyqaro (1469-
1506) xukmronlik qilgan davrda qator naqshinkor imoratlar va inshootlar qad ko’tardi. 
Bunday ishlar temuriylar davlatida vazirlik lavozimida bo’lgan Mir Alisher Navoiy nomi 
bilan bog’liqdir. Ayrim ma’lumotlarga qaraganda Xirot va uning tevarak atroflarida Navoiy 
va uning safdoshlari tashabbusi bilan 300 dan ortiq jamoat binolari qurilgan. Xondamirning 
yozishicha, Navoiy o’z mablag’iga 52 rabod, 19 xovuz, 9 hammom va boshqa bir qancha 
masjid, madrasa, xonaqox va shifoxonalar qurdirgan. Astrabod shaxrida qurilgan “
Mir 
saroyi
” va “
Jome’ masjidi
”, shuningdek Marv shaxrida bino qilingan “
Xusraviya
” nomli 
madrasa shular jumlasidandir. Alisher Navoiy jangu jadallar va zilzilalar asosratida vayron 
bo’lgan ko’pgina jamoat binolarini qayta tiklaydi. U Hirot va boshqa shaxar-qishloqlarda 12 
masjidni qayta tuzattiradi, shu jumladan, XІІІ asrda bino qilingan Hirotning masjidi Jome’si, 
1405-1418 yillarda Mashxada qurilgan 
Gavxarshod masjidi
, XІ asr boshida 
Gurgon
yaqinida o’rnatilgan 
Qobus minorasi
, XІ asrda Marv va Hirot oralig’ida qurilgan 
Arslonjoziba raboti
va boshqalar. Alisher Navoiy Injil anxori bo’yida “
Shifoiya
” ni qurib, 
Xirot dorulshifosini qayta tiklab, uni obod etadi. Bu davrda Xirot dorushshifosi, ayniqsa 
kahhollari ― ko’z kasalligi tabiblari g’oyat shuxrat topadi. Bir safar xatto