O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

Muqatta’ masjidi
da olib 
borilgan edi. Samarqandda Ulug’bek o’zi qurdirgan madrasadan tashqari 
Xonim
, 
Firuzshox
, 
Shoxmalik
, 
Hojibek
Mirabduvali
va Qutbiddin Sadr nomlari bilan atalgan madrasalar 
bo’lgan. Hatto 
Xoja Ubaydulloh Ahror
Samarqandda dastlabki saboqlarni 
Qutbiddin Sadr
madrasasida olgan. Keyinchalik o’zi ham Toshkent va Qobul shaharlarida madrasa bino 
qilgan.
Samarqandda o’z atrofida to’plangan olimlarning bevosita ishtiroki va yordamida 
Ulug’bek 1424-1428 yillarda shaxar yaqinida 
Obirahmat
anhori
bo’yida rasadxona qurdirdi. 
Doira shaklida bino qilingan bu ulkan imoratning aylanasi 47 metr, balandligi 31 metr edi. 
Boburning yozishicha, u uch qavatli bo’lgan edi. Binoning ichki sahni sudsi faxriy (sekstant) 
va koridorlar bilan to’rt qismga ajratilgan. Rasadxona ichki devorlarida Koinotu Yer sharining 
umumiy manzarasi tasvirlangan bo’lib, shu tufayli bu mavzu aholi o’rtasida “
Naqshi jahon
” 
degan nom bilan shuhrat topadi. Rasadxona qurilishida samoviy yoritgichlarni kuzatish va 
o’rganish borasida xizmat qiluvchi uning markaziy qismi ― 
sudsi faxriy
(
sekstant
) 
qurilmasi va uni maxsus o’lchov asbobu uskunalari bilan jixozlashgan alohida e’tibor beriladi. 
G’iyosuddin Jamshid
boshchiligida rasadxonaning asosiy o’lchov asbob-uskunasi ― ulkan 
sekstant o’rnatiladi. Samarsand sekstanti o’sha davrda Sharqda ma’lum bo’lgan 
sekstantlarning eng kattasi edi. Ali Qushchi uning balandligini Istambuldagi mashxur 
Sofiya
i
bodatxonasi
ning balandligiga (qariyb 50 metr) qiyos qilgan. Rasadxona 
Ali ibn Iso
Usturlobiy
, 
Abu
Maxmud