O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

naqdina
(naqt pul) bilan to’la ta’min etadi. Shu bilan birga 
Ulug’bek tashqi savdodan kelgan daromadni oshirish maqsadida “
tamg’a
” ni birmuncha 
oshirdi.
Ulug’bek o’tmishdoshlari Axmad Farg’oniy, Abu Nasr Forobiy, Abu Rayxon Beruniy, 
Muso Xorazmiy va Ibn sino asarlarini batafsil o’rganadi. Ulug’bek Movarounnahr 
shaxarlarini xususan Samarqand va Buxoroni ilm-ma’rifat dargoxiga aylantirishga intiladi. 
Uning farmoni bilan 1417 yilda Buxoroda, 1417-1420 yillarda Samarqandda va 1433 yilda 
G’ijduvonda madrasalar qad ko’taradi. Xatto Buxoro madrasasining darvozasiga “Bilim olish 
xar bir musulmon ayol va erkakning burchidir” degan kalima o’yib yozib qo’yiladi. 
Samarqand madrasasi zamonasining dorulfununi edi. Ushbu madrasalarda ilohiyot ilmlari: 
Qur’on, Hadis, tafsir, fikx (din va shariat, qonun va qoidalari) bilan bir qatorda riyoziyot 
(matematika), xandasa (geometriya), ilmi-xay’at (astronomiya), tibiyot, tarix, jo’g’rofiya, 
ilmu-aruz (poetika), arab tili va uning morfologoyasi (qofiya) kabi dunyoviy ilmlar xam 
o’qitilardi. Ulug’bekning Samarqanddagi madrasasi ikki qavatli, 50 xujrali bo’lgan. Xar bir 
xujra uch xonaga: 
qaznoq
(omborxona), yotoqxona va darsxonalarga bo’lingan. Madrasada 
100 dan ortiq talaba istiqomad qilgan va ta’lim olgan. Madrasa o’sha zamonning iqtidorli 
olimlaridan 
Mavlono Shamsuddin Muxammad Havofiy ye
takchi mudarris bo’lgan. O’rta 
asrlarning mashxur olimlari 
Qozizoda Rumiy
, 
G’iyosuddin Jamshid Koshoniy
, Mirzo 
Ulug’bek va uning shogirdi 
Alouddin Ali Qushchi
lar turli fanlardan dars berganlar. XVІ 
asrning mashxur adibi Zaynuddin Vosifiyning yozishicha, 1420 yilda madrasa ochilgan kuni 
birinchi darsni Shamsuddin Muhammad Havofiy o’qigan ekan. Darsdan tolibi ilmlardan 90 
nafari qatnashgan, lekin darsning ma’nosiga Ulug’bek va Qozizoda Rumiydan boshqa xech 
kim tushunmagan. Ayrim ma’lumotlarga qaraganda madrasada ilmi hay’at (atsronomiya) dan 
darsni Qozizoda Rumiy bergan. Xatto Abdurahmon Jomiy yoshlik chog’ida Samarqandga 
kelib, Qozizoda Rumiydan bir necha marta astronomiya fanidan saboqlar olgan. Madrasada 
kamida 15-16 yil taxsil ko’rib, uning dasturi bo’yicha fanlarni to’la o’zlashtirgan va imtihinli 
saboqlarda o’z bilimini anmoyish qila olgan tolibi ilmlarga “
sanad
” ― shahodatnoma yozib 
berilgan. Manna shunday shahodatnomalardan biri Ulug’bekning Samarqanddaga 
madrasasida qariyb 16 yil taxsil ko’rgan balxlik Shamsuddin Muhammad nomiga hijriy 838 
(1435) yil rajab oyining o’rtalarida Qozizoda Rumiy imzosi bilan yozib berilgan. Rasadxona 
xali qurilib ishga tushirilgunga qadar osmon yoritgichlarining holatini kuzatish ishlari ma’lum 
darajada mana shu madrasada va Ulug’bek tomonidan qurdirilgan