“Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

 
 
1.2.Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари бўйича 
қўмита(МҲХСҚ)нинг мақсади ва унинг тавсифи 
Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари бутун жаҳонда молиявий 
ҳисобот 
стандартларининг 
яқинлашишида, 
келишувида 
ва 
янада 
яхшиланишида муҳим рол ўйнади. Улардан қуйидаги мақсадларда 
фойдаланилади: 
-
кўпчилик мамлакатларда ҳисоб ва ҳисоботга қўйиладиган миллий 
талаблар учун асос бўлиб хизмат қилиш; 
-
ҳисоб ва ҳисоботга нисбатан ўз талабларини ишлаб чиқаётган алоҳида 
мамлакатлар учун халқаро еталон сифатида ишлатилиши (саноати 
рифожланган мамлакатлар билан бир қаторда енди ривожланиб бораётган 
бозорлар учун, масалан, Хитой, Осиёнинг бошқа мамлакатлари ҳамда собиқ 
Совет Иттифоқи мамлакатлари ҳам шулар жумласидандир); 
-
фонд биржалари ва тартибга солувчи органлар томонидан молиявий 
ҳисоботни Молиявий ҳисоботлар халқаро стандартларига мос равишда 
тузилишини талаб қилган ҳолларда; 
-
капитал бозорлари учун стандартлар ишлаб чиқишда тўлиғича 
Молиявий ҳисоботлар халқаро стандартларига асосланишга қарор қилган 
Йевропа Комиссияси каби миллий органлар томонидан ишлатиши; 
-
Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари талаб қилинмайдиган 
мамлакатларда ҳам компанияларп сони ортганлиги туфайли фойдаланилиши. 
Юқоридагилар туфайли Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари 
бутун жаҳонда янада кенгроқ фойдаланилмоқда ва тан олинмоқда. Ҳатто баъзи 
мамлакатлар Молиявий Ҳисоботлар Халқаро Стандартлар (МҲХС) ни ўз 
стандартларидек ўзгаришларсиз ишлатишмоқда, баъзилари еса мамлакат 
хусусиятидан келиб чиқиб баъзи ўзгаришларни киритмоқдалар. Кўп миллатли 
йирик компаниялар еса Молиявий ҳисоботлар халқаро стандартларидан 
фойдаланиш улар учун қулайлигини таъкидлашмоқда. 
Молиявий ҳисоботлар халқаро стандартларининг тан олиниши ва тобора 
кўпроқ ишлатилишини исботловчи енг муҳим воқеалардан бири бу 
Қимматбаҳо қоғозлар ва биржалар бўйича Комиссияларнинг Халқаро 
Ташкилоти томонидан хорижий котировкалар учун Молиявий ҳисоботлар 
халқаро стандартларининг асос қилиб олинишидир. 
Европа Комиссияси еса Молиявий ҳисоботлар халқаро стандартларига 
ҳисоботнинг ва умуман бухгалтерия ҳисобининг мувофиқлашиши нуқтаи 
назаридан Йевропа Иттифоқида адолатли ва самарали рақобот муҳитини 
сақлашда муҳим еканлигини еътироф етмоқда. Йевропа Комиссияси моливий 
2
M.Bonham and others.Generally accepted Accounting practice under IFRS. Ernst & Young LLP, United States, 2010.- part 1. 
p.102-104.

---

11 
ҳисобот стандартлари гармонизациясида МҲХСК билан ҳамкорлик қилиш 
самарали еканлигини расмий равишда еълон қилган. 
АҚШнинг Қимматбаҳо қоғозлар ва биржалар бўйича Комиссияси эса 
қуйидагилар ҳақида 1996 йил 11 апрелда маълум қилди: 
-
стандартлар бухгалтерия ҳисобининг кенг қамровли базисини тақдим 
етувчи бухгалтерлик талабларининг асосий қисмини ўз ичига олишлари керак; 
-
стандартлар юқори сифатли бўлишлари шарт, чунки улар 
маълумотларнинг таққосланувчанлиги, равшанлиги ҳамда тўлиқ ёритилишини 
таъминлашлари керак; 
-
стандартлар интерпретацияси бериб борилиши керак ва уларга сўзсиз 
амал қилиниши керак. 
Шундай қилиб, МҲХСК томонидан ҳозиргача ишлаб чиқилган 
стандартлардан фойдаланиш халқаро ҳамжамиятга юқори самара бермоқда, деб 
хулоса қилиш мумкин.