Kitobat san’ati Grafika san’ati. O‘zbekiston kitob grafikasi san’atining tarixi, haqida ma’lumot berish

 

---

3 
Kitobat san’ati haqida ma’lumot berish. 
Insonning butun umri davomida eng ko‘p hamrohi bo‘ladigan buyum bu 
kitobdir. U bizda bilim, dam olishda, bois vaqtni ko‘ngilli o‘tkazishda, biror 
yordamda muhtojlik sezganimizda yordamga keladi. Bir so‘z bilan aytganda, kitob 
insonning ma’naviyatini o‘zida mujassam etadi.
Kitob san’ati-Sharq madaniyatining eng qadimiy va nodir turlaridan biri. Kitob 
sharqqa qadimdan izzat ikromda bo‘lgan. Unda vaton va millat tarixi, ilm-fan sirlari, 
kishilarning falsaviy va estetik qarashlari, turmush tarsi, orzu umidalari o‘z aksini 
topgan. 
Sharq kitoblarini sharqona donalik, ma’naviy barkamolllik timsoli sifatida e’tirof 
etadilar. Sharq kitobat san’atining yana bir qimmatli jihati shundaki, unda hattot, 
naqqosh, rassom, muqavasoz, zarhal harf yozuvchi mutaxasislarning yuksak badiiy 
mahoratining sintezi tufayli kitoblar yuksak badiiy saviyadagi asar darajasiga 
yetkazilgan. Shu bois ham jahoning eng yirik muzey va kutubxonalari va sharq 
kitobat san’atining nodir namunalari saqlanadi. Bugungi kunda kelib kitoblarning 
barchasi deyarli bir xil shaklda ega. Biroq qadimda kelib kitoblaning barchasi deyarli 
bir xil shaklga ega.
Biroq qadimda ularning shakli turli tuman bo‘lgan. Ular asrlar osha shakllanib, 
sayqal kelgan. Bu jarayonda kitobat san’atining boshqa sohalari bilan bir qatorda 
rassomning mehnati katta bo‘lgan. Kitoda qo‘llaniladigan harf turlarining nisbatlari 
ko‘rinishlari, matn teriladigan unzaning kompozitsiyasi va boshqa jihatlari 
qachonlardir rassom tomonidan ishlab chiqarilgan. Shuning uchun kitob bezovchi 
rassomni so‘zanaga o‘xshatishadi. Sozanda bastakorning g‘oyalarini mahorat bilan 
ijro etgani kabi rassom figuraning maullifninf fikrini estetik zavq bag‘ishlaydi.
Bizgacha yetib kelgan eng qadimiy kitoblardan biri zardo‘zlik dinining muqaddas 
kitobi “Avesto” eramizdan oldingi VII asrning oxiri-VI asrning birinchi yarmida 

---

4 
yaratilgan bo‘lib, 12 ming ho‘kiz terisiga bitilgan 21 kitobdan iborta bo‘lgan. Uning 
5 kitobi saqlanib qolgan. 
O‘zbek xalqining dunyoga mashhur san’at turlaridan biri kitob san’ati ekanligi 
uning boy tarixidan dalolat beradi. Endilikda Kamoliddin Behzod, Mahmud 
Muzahhid, Iskandar Ikromov tomonidan badiiy sayqal berilgan kitoblar nodir san’at 
asari darajasida millionlab insonlarning ma’naviyatini boyitishda xizmat qilmoqda. 
O‘zbekiston kitobot san’ati namunalari endilikda eng zamonaviy texnika va 
texnologiya bilan jihozlangan bosmaxonalarda nashr etilmoqda. O‘zbekistonning 
zamonaviy kitobat san’ati misolida “Temur davrining”, “O‘zbekiston naqshi 
nigorlari , “O‘zbekiston xalq san’ati”, “Musavvir va kitob”, “sharq adabiyoti va 
san’ati” nomli kitoblar, shuningdek, Samarqand, Buxoro, Xiva shaharlari haqidagi 
albomlar o‘zining yuksak badiiy darajasi, sifati bo‘yicha klassik namuna sirasiga 
kiradi.