Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

 
5. Un va Yormaning ozuqaviy qimmati. 
Oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qimmati odam organizmini o`sishi 
va rivojlanishi uchun talab qilinadigan organiq va mineral moddalarga 
bo`lgan extiyojini qondirish xususiyati va ishga layoqatligini ta`minlash 
uchun kerak bo`ladigan energiya sarfi bilan aniqlanadi. 
Fiziologik jarayonlarni to`g’ri borishi uchun odam yoshidan, jinsi, 
bajaradigan ishi va ob-havo sharoitidan bog’liq holda har kuni 480...1000 Kdj 
miqdorida energiya hosil qiladigan oziq-ovqat iste`mol qilishi kerak. Bunda 
ovqat tarkibi muvozanatlashgan bo`lishi, ya`ni biologik aktiv birikmalar 
tarkibi 
to`liq 
qimmatli 
bo`lishi 
shart. 
Ovqat 
tarkibida 
oqsil, 
almashtirilmaydigan aminokislotalar, moylar va boshqalar bo`lishi kerak.
Masalan oqsillar, moylar va uglevodlar quyidagi nisbatda bo`lishi kerak: 
1:1:4. 
Odam 
bir 
kunda 
ovqat 
bilan 
o`rtacha 
quyidagi 
miqdorda 
almashtirilmaydigan aminokislotalar va suvda eruvchi vitaminlar qabul 
qilishi kerak: triptofan 0,5 g, treonini 1,0 g, izoleytsin 1,4 g, lizin 1,6 g, valin 
1,6 g, fenilalanin 2,2 g, metionin 2,2 g, leytsin 2,2 g, tiamin 2 mg,
riboflavin 2 mg, niatsin 15 mg. Bir kunda o`rtacha iste`mol qilinadigan oqsil 
miqdori 80 g. 
Agar tuxum oqsilining biologik qimmatini 100 deb qabul qilsak, unda suli 
doni oqsilining biologik qimmati 78 ga teng, bug’doyniki 62...67 ga, 
makkajuxoriniki 52...58 ga, tariqniki 57 ga, no`xatniki 49...51 ga teng. Un va 
Yormadan tayyorlangan har xil mahsulotlarni iste`mol qilish natijasida
odam oqsillarga bo`lgan talabini taxminan 15...20 % ga, mikroelementlarga 

---

18 
bo`lgan talabani 5...20 % ga ta`minlaydi. Suvda eruvchi vitaminlarga 
bo`lgan talabni 17...54 % ga ta`minlaydi.
Un va Yorma ishlab chiqarishda donga gidrotermik ishlov berish 
natijasida un va Yormaning ozuqaviy qimmati oshadi. Bug’doy doniga 
tezlashtirilgan va issiq usulda gidrotermik ishlov berganda yuqori navli 
unlarda vitaminlarning miqdori sezilarli darajada ko`payadi.