Namangan davlat universiteti ekologiya va tabiatni muhofaza qilish



Download 0,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/77
Sana15.05.2021
Hajmi0,8 Mb.
#64408
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   77
Bog'liq
ekologiya va tabiatni muhofaza qilish fani boyicha maruzalar matni

O’zbekistonda 
mineral 
resurslardan  foydalanish.  O’zbekiston 
Respublikasi  mineral  xom-ashyo  resurslariga  boydir.  O’zbekistonda  Mendeleev 


davriy  jadvalidagi  deyarli  barcha  elementlar  konlari  mavjud  desa  mubolag’a 
bo’lmaydi. Har yili  o’nlab mineral  xom-ashyo konlari  ishga tushirilayapti.   
Hozirga  qadar  2,7  mingdan  ziyod  turli  foydali  qazilma  konlari  va  ma’dan 
namoyon  bo’lgan  istiqbolli  joylar  aniqlangan.  Ular  100  ga  yaqin  mineral-xom 
ashyo  turlarini  o’z  ichiga  oladi.  SHundan    60  dan  ortig’i  ishlab  chiqarishga  jalb 
etilgan.  900  dan  ortiq  kon  qidirib  toplgan  bo’lib,  ularning  tasdiqlangan  zaxiralari 
970  milliard  AQSH  dollarini  tashkil  etadi.  SHu  bilan  birga  umumiy  mineral-xom 
ashyo potentsial 3,3 trillion  AQSH dollaridan  ortiqroq baholanadi(13) . 
O’zbekistonda  qazilma  boyliklarni  qidirib  topish,  ishga  tushirish,  qazib 
olish,  tashish  jarayonlarida  ko’plab  yerlar  qaziladi,  keraksiz  tog’  jinslari 
ag’darmalari  vujudga  keladi. 
Zilzila,  surilma  va  sel  xavfi  bo’lgan  O’zbekistonning    tog’oldi  va  tog’li 
hududlarida  joylashgan  chiqindixonalar  ekologik  xavfsizlik  talablariga  to’la  javob 
bermaydi.  Gaz,  neftь  va  boshqa  qazilmalarni  ko’plab  chiqarilishi  zilzila  va 
surilmalarga  sabab bo’lishi mumkin. 
Uzoq  vaqt  davomida  O’zbekiston  xom-  ashyo  bazasi  hisoblanib,  oltin, 
volьfram,  mis,  uran,  neftь,  gaz,  ko’mirning  ko’plab  qazib  chiqarilishi  qayta 
tiklanmaydigan  bu  resurslar  zaxirasiga  salbiy  ta’sir  ko’rsatdi.  Ayrim  konlardagi 
gaz  zaxirasi  tugash  arafasida.  Qazilma  boyliklardan  to’liq  foydalanishning 
ta’minlanmanganligi  natijasida  tog’-kon  sanoatida  hosil  bo’ladigan  chiqindilar 
atrof muhitning  kuchli  ifloslanishiga  sabab bo’lmoqda. 
O’zbekistonda  60  yildan  ortiq  vaqt  davomida  uran  qazib  olinadi.  Bu  davr 
ichida  150  ga  yaqin  radioaktiv  ifloslangan  uchastkalar  hosil  bo’lgan  va  ularda 
mahsus  dastur  bo’yicha  dezaktivatsiya,  rekulьtivatsiya  qilish  lozimdir. 
O’zbekistondan  30  km.  masofada  Maylisuv(Qirg’iziston)  daryosi  qirg’oqlarida  23 
chiqindixona  va  13  ag’darmalarda  katta  xajmdagi  radioaktiv  chiqindilar  saqlanadi. 
Bu  regional  ekologik  halokat  manbasidir.  Sel  yoki  surilma    natijasida  bu 
chiqindilarning    Maylisuv,  Qoradaryo  va  Sirdaryoga  tushishi  O’zbekistonda  300 
km
2
  maydonda,    1,5  mln.dan  ortiq  aholi  yashaydigan  hududda  ekologik  halokat 
keltirib  chiqarish mumkin(22). 


Mineral  resurslardan  foydalanishni  tartibga  solish  uchun  O’zbekistonda  «Er 
osti qazilmalari  to’g’risida»gi(2002)  qonun qabul qilingan. 
  CHiqindilar  muammosini  hal  qilish  O’zbekistondagi  eng  dolzarb  ekologik 
muammolardan  hisoblanadi.  Tog’-kon  sanoati  eng  katta  xajmdagi  chiqindilarni 
beradi.  Har  yili  o’rta  hisobda  100  mln.tonnadan  ortiq    sanoat,  maishiy  va  boshqa 
chiqindilar  vujudga  keladi  va  15-20%  zaxarlidir.  Respublikada  chiqindilarni 
joylashtirish  va  zararsizlantirish,  qayta  ishlash  talabga  to’la  javob  bermaydi. 
Navoiy,  Toshkent,  Jizzax  viloyatlari  va  Toshkent  shahrida  eng  ko’p  chiqindilar 
hosil  bo’ladi  va  joylashtiriladi.  Qayta  ishlanadigan  qattiq  chiqindilar  14-15%ni 
tashkil  qildi.  Bu  sohadagi  faoliyatni  tartibga  solish  maqsadlarida    O’zbekistonda 
2002-yili  «CHiqindilar  to’g’risida»gi qonun  qabul qilingan. 

Download 0,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish