Fiziologiyasi va gigiyenasi

o'pkaning tiriklik sig ‘imi
deyiladi.
O 'pkaning tiriklik sig'im i yoshga bog'liq holda, jinsga. k o'krak 
qafasi hajmiga. uning muskullarini rivojlanish darajasiga bog'liq 
holda o ‘zgarib turadi. Odatda. u erkaklarda. avollarga nisbatan 
katta. sportchilarda, sport bilan shug'ullanm aganlarga nisbatan 
katta. Masalan, u shtangachilarda 4000 ml ga yaqin, futbolchilar- 
da 4200 ml. gimnastlarda 4300 ml. suzuvchilarda 4000 ml, eshkak 
eshuvchilarda 5500 ml va undan ham yuqori bo‘ladi.
O 'pkaning tiriklik sig'im ini o'lchashda bolani o'zining faol va 
aqliy ishtiroki talab qilinadi, ana shu sababli uni faqatgina 4 -5 yosh­
dan keyingina o'lchash mum kin (9- jadval).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bolalar 16—17 yoshga yetganida ularning o'pkasining tiriklik 
sig'im ining o'lcham i voyaga yetgan odamlarnikiga teng bo'ladi.
9-jadval
0 ‘pkaning tiriklik sig ‘im ining o'rtacha o ‘lchami
Jinsi
Yoshi (villarda)
4
5
6
7
8
10
12
15
17
0 ”g ‘il bolalar
1200
1200
1200j 1400
1440
1630
1975
2600
3520
Qiz bolalar
-
1100
1200
1300
1460
1905
2530
2760
10. 3. 0 ‘pkada gazlar alm ashinuvi
Nafasga olinadigan, chiqariladigan va alveolar havolarning
tarkibi. 
Odam navbati bilan nafas olish va nafas chiqarishni baja- 
rish hisobiga aiveolalarda nisbatan gazlar tarkibini doimiy ta ’min- 
lash bilan o'pkani ventilatsiya qiladi. Odam katta miqdorda kislo- 
rod saqlovchi (20.9 %) va past miqdorda karbonat angidrid gazini 
saqlovchi (0,03 %) atmosfera havosi bilan nafas oladi va 16,4 % 
kislorod va 4 % karbonat angidrid saqlovchi havoni chiqaradi. A l­
veolar havo tarkibida 14,2 % kislorod 5,2 % karbonat angidrid ga­
zini saqlaydi.
10-jadval