O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi saida kasimxodjayeva

ORGAN 
– klavishali-puflama musiqa cholg‘usi. Bir qator turli hajmdagi va 
murakkabligidagi yog‘och va metal trubalardan iborat. 
PARTITA 
– XVI asr oxiridan XVII asr boshlarida Italiya va Olmoniyada 
variatsiya turkumi ichida variatsiyalarni bildirgan. XVII-XVIII asrdan e’tiboran, 
partita tushunchasi syuita tushunchasiga teng ma’no sifatida qo‘llanilgan. 
PASSAKALIYA 
– dastlab gitara jo‘rligida ispan qo‘shig‘i, so‘ng uch hissa va 
vazmin su’ratga asoslangan raqsni bildirgan. XVIII asrda Fransiyada mashhur bo‘lib, 
opera va balet tarkibiga kiritildi. Passakaliya asosida polifonik variatsion va ushlab 
turilgan bas shakldagi cholg‘u asarlar rivoj topadi. 
PASSION 
(Iztiroblar) – xor, yakkaxonlar va orkestr uchun yevangeliya matniga 
asoslangan asar (Iudaning xoinligi, Iso payg‘amrbarning asir olinishi va chormixga 
tortishi). Eng mashhurlari I.S.Bax qalamiga mansub. 
POLISTILISTIKA –
turli uslublar sintezi. 
POLIFONIYA
– ko‘p ovozlilik turi. Bir vaqtning o‘zida bir necha mustaqil 
ovozlar birikmasi va rivoji asosida tashkil topadi. 
POLONEZ 
–
qadimgi polyaklarning uch hissali o‘lchamda kelgan, tantanali 
saroy raqsi. XVI asrdan boshlab ko‘plab Yevropa mamlakatlarida keng tarqaldi. 
Shuningdek, XVII asrda polonez cholg‘u asar sifatida syuitalar tarkibida mustaqil 
asar sifatida ham yaratildi. 
PRELYUDIYA 
–
cholg‘u asar turi bo‘lib, yakkaxon cholg‘u uchun 
mo‘ljallangan. Dastlab asarlarga kirish, tayyorlash, cholg‘uni sinab ko‘rish vazifasini 
bajargan bo‘lsa-da, XIX asrga kelib mustaqil badiiy musiqiy asar sifatida keng 
tarqaldi. 
REKVIYEM
– motam messa, vafot etgan marhum xotirasiga bag‘ishlanib ijro 
etiladi. 
RECHITATIV
– 
kuylashning deklamatsion shakli bo‘lib, tabiiy nutqga 
yaqinlashishga asoslanadi. Operada ariyalardan oldin keng o‘rin oladi. 

---

187 
RITM
– musiqiy tovushlarni va ularning birikmalarini vaqtinchalik tashkil qilish 
usuli. XVII asrdan musiqa san’atida kuchli va kuchsiz hissalar ketma-ketligiga 
asoslangan taktli, aktsentli ritm tasdiqlandi. Ritmning tashkil qilish tizimi “metr” deb 
nomlanadi. 
ROMANS
– lirik xarakterdagi ovoz va jo‘rlik uchun mo‘ljallangan vokal asar. 
Romans kamer musiqaning asosiy janrlaridan biri bo‘lib, shoirona matnning umumiy 
va konkret timsollarini oydin ko‘rsatib, ochib berishga qodir. Chet el va rus 
kompozitorlar ijodida XVIII