Qo‘llashi, atom energetikasi hamda katta shaharlar chiqindilarini dunyo okeaniga

7-rasm. Jahonda energiya etkazib berish sxemasi.
Dunyodagi rivojlangan malakatlar foydalanayotgan noana’naviy va
qaytalanuvchi energiya manbalari turlariga quyidagilarni kiritish mumkin:

quyosh energiyasi;

shamol energiyasi;

gidroenergetika(o‘rta-, kichik- va mikrogidroenergetika);

to‘lqinlar energiyasi;

suv sathlarinig ko‘tarilib-tushish energiyasi;

okean va dengizlardagi har xil oqimlar energiyasi;

geotermal suvlar va geyzerlar energiyasi;

biomassa energiyasi;

shahar chiqindilari energiyasi;

chorvachilik va parrandachilik fermalari chiqindilari energiyasi;

er ostidan issiqlik nasoslari orqali olinadigan energiya.

---

31
2.4 O‘zbekistonda mavjud bo‘lgan noananaviy energiya
manbalari.
Hozirgi kunda jamiyatning rivojlanishini uning energiya bilan ta’min
langanligi belgilaydi. Ammo energiya iste’molining kundan-kunga oshib
borishi hamda uni ishlab chiqarish uchun organik yoqilg‘ilardan foydalanish, 
atrof-muhitni global ifloslanishiga olib kelmoqda va natijada insoniyat hayotiga
jiddiy xavf solmoqda. SHuning uchun hozirgi kun energetikasining dolzarb
masalalaridan biri, ekologik toza, qayta tiklanadigan energiya manbalaridan
foydalanishdir.
8-rasm. Respublikamizda organik yoqilg‘ilar va suv energiyasidan ishlab
chiqarilayotgan elektroenergiyaning miqdori (foizda).
Bugungi kunda respublikamizda ishlab chiqarilayotgan elektroenergiya-ning
84,7 % organik yoqilg‘ilardan foydalanadigan issiqlik elektrostan-siyalarida ishlab
chiqariladi. Umumiy ishlab chiqariladigan energiyaga nisbatan atigi 14,5 %
elektroenergiya GESlar yordamida ishlab chiqariladi (8-rasm). Kelajakda
O‘zbekiston Respublikasida qaytalanuvchi energiya manbalaridan quyidagi
miqdorda foydalaniladi (9-rasm) [12]:
•
quyosh energiyasidan 98,8 % ;
•
gidroenergetikadan 1,0 % ;
•
shamol energiyasidan 0,2 % .
4-jadvalda O‘zbekiston Respublikasi hududidagi eng muhim qaytala-nuvchi
energiya manbalarining turlari va miqdorlari keltirilgan.

---

32