O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi sog`liqni saqlash vazirligi toshkеnt farmatsеvtika instituti

DORIVOR MAHSULOTLARNI QURITISH 
Tayyorlangan dorivor mahsulotlarni boshqa o‘simlik aralashmalari, loy, tuproq, qum 
va boshqalardan tozalangandan so‘ng tezda quritishga kirishiladi. 
Quritishning eng oddiy va oson usuli tabiiy sharoitda, ya’ni ochiq havoda quritishdir. 
Lekin o‘simliklarning er ustki qismlarini (po‘stloq, meva va urug‘laridan tashqari) 
ochiq havoda, quyoshda qurutib bo‘lmaydi. Aks holda o‘simlikning er ustki organlari 
hujayralaridagi yashil rang beruvchi xlorofill hamda gul qismlaridagi rang beruvchi 
pigmentlar parchalanib ketib, poya, barg va qisman gullar sarg‘ayib (ko‘pincha gullar 
rangsizlanib) qoladi. Xlorofill pigmenti parchalanishi bilan birga o‘simlik tarkibidagi 
boshqa kimyoviy birikmalar ham gidrolizlanishi mumkin. SHuning uchun ham 
odatda quyosh issig‘ida faqat yer ostki organlar, po‘stloq, meva va urug‘lar quritiladi. 
2
O‘simlikning er ustki qismlari (poya, barg va gullar) maxsus qurilgan bostirma, 
shiypon yoki cherdaklarda quritiladi. Bu joylar toza va shamol o‘tib turadigan 
bo‘lishi kerak. Dorivor mahsulotlar maxsus ishlangan stelajlarga yupqa qilib yoyiladi. 
Meva quritiladigan quritgichlarni ham dorivor mahsulotlarni quritishga moslashtirish 
mumkin. Bundan tashqari, ho‘l mevalarni, masalan, chernika, malina, klyukvani rus 
pechida (non yopib bo‘lgandan so‘ng) quritsa ham bo‘ladi. 
So‘nggi yillarda dorivor o‘simlik mahsulotlarini tabiiy usulda quritish bilan bir 
qatorda turli tipdagi quritgichlarda sun’iy quritish keng qo‘llanilmokda. 
Ayrim dorivor o‘simliklar tarkibidagi ta’sirchan qimmatbaho kimyoviy birikmalar 
(masalan, glikozidlar) tabiiy ravishda uzoq quritilganda parchalanib ketishi mumkin. 
SHuning uchun ularni sun’iy ravishda quritgan yaxshi. Bundan tashqari, sun’iy 
ravishda quritilganda dorivor mahsulot tez quriydi va sifatli bo‘ladi. 
Tarkibida efir moyi bo‘lgan dorivor mahsulotlar 25-30
0
da, alkaloidlar, glikozidlar va 
boshqa moddalar bo‘lgan dorivor mahsulotlar 50-60
0 
da quritilishini esda tutish 
7
British Pharmacopoeia. –London: HMSO , 1998. – Vol. I.– P.731 

---

88 
kerak. Mahsulotni juda quritib yubormaslik lozim. Aks holda u kukunga aylanib 
ketadi.