ЎЗБЕКИСТОНДА ПАХТА ЯККАҲОКИМЛИГИНИНГ
ЎРНАТИЛИШИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ
133
давлатга 31640 тонна пахта топширди
259
. Шундан
11427 тоннасини Янгиобод совхози,
260
8584 тонна
-
сини Комсомолобод совхози топширди
261
.
1970 йилгача Шеробод ва Бандихон ҳудудлари
-
да 46365 гектар ер ўзлаштирилиб, 7 та пахтачилик
совхозлари ташкил топди. 1970 йилда Гагарин ту
-
мани давлатга 38000 тонна пахта топшириб, ҳосил
-
дорликни ҳар гектарига 22,6 центнерга етказди.
1970 йил Шеробод даштининг барча қўриқ совхоз
-
лари давлатга 54000 тонна пахта топширди. Вилоят
бўйича 386 минг тонна пахта етиштирилди
262
.
Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида механизация
-
лаштириш даражаси ўсди. 1966-1970 йилларда Ўз
-
бекистонга 87773 та трактор, 32094 та трактор плу
-
ги олиб келинди. 1970 йилда 4667 минг тонна пахта
етиштирилди
263
, шунинг 34 % машиналар ёрдамида
териб олинди. Ваҳоланки, бу кўрсаткич 1961 йил
-
да атиги 7 % ни ташкил қилган эди
264
. 1965-1970
йилларда Сурхондарё вилоят қишлоқ хўжалиги
-
ни механизациялаштиришда катта ютуқлар қўлга
киритилди. 1965 йилда тракторлар сони 5,1 минг,
1970 йилда 9,9 минг донани; пахта терим машина
-
лари 1960 йилда 503 дона, 1965 йилда 1121 донага
етди
265
. Аммо пахта теримини тўлиқ механизация-
лаштиришнинг иложи бўлмади. Негаки, вилоят
миқёсида пахта териш машиналаридан фойдала
-
ниш тўғри ташкил этилмади. Бунга сабаб, қишлоқ
259
Текущий архив целинного совхоза им. Ахунбабаева. Годовой
произ. отчет за 1968 год.
260
«Совет Ўзбекистани» газетаси. 1969 йил, 12 июль.
261
Газета «Комсомолец Узбекистана». 22 октября, 1969 года.
262
Народное хозяйство Узбекской ССР за 50 лет. –С. 138.
263
Народное хозяйство Узбекской ССР в 1970 г. Статистический
ежегодник. –Ташкент, 1971. –С. 98.
264
Народное хозяйство Узбекской ССР за 50 лет. –С. 12, 17, 108.
265
Народное хозяйство Узбекской ССР в 1970 г. –С. 135.
Якубова Диларам Таджиевна
134
хўжалиги механизациясида асосий эътибор янги
техникани сотиб олишга қаратилиб, уларни таъ
-
мирлашга етарлича аҳамият берилмади. Мулкка
нисбатан эгасизлик ҳисси, хўжасизлик кайфияти,
«техника меники эмас, керак бўлса давлат менга
яна беради», «давлат мени боқади» каби тушунча
-
лар тобора чуқурлашиб борди. Натижада, хўжалик-
ларда пахта терим машиналари кўп бўлишига қа
-
рамай, уларнинг бир қисми техник носозлиги учун
далага чиқарилмади.
Юқорида келтирилган сабабларга кўра, пахта
-
нинг асосий қисми қўлда терилган. Пахта тайёрлаш
жараёнига аҳолининг бутун қатлами жалб қилин
-
ган. Мавсум вақтида бутун қишлоқ аҳолиси, мак
-
таб ўқувчи ва ўқитувчилари, шаҳарликлар, олий ва
ўрта махсус ўқув юртлари жамоалари ва талабалари
тўлиғича сафарбар этилар, ҳеч ким чеккада туриши
мумкин эмас эди. Аҳолиси нисбатан зич бўлган Тер
-
миз, Денов шаҳарлари аҳолиси янги ўзлаштирилган
ҳудудлардаги совхозларга ётоққа жўнатилган. Сур
-
хондарё ва Қашқадарё вилоятлари бирлаштирилган
йилларда ангорлик пахтакорларга ёрдам бермоқ
учун Қарши пединститути ҳамда Қарши тиббиёт
билим юрти талабалари ҳам жўнатилдилар. Пахта
мавсуми янги йилга қадар давом этар, кўп ҳолларда
чўзилиб ҳам кетар эди. Хусусан, 1961 йилнинг 2 сен
-
тябрида бошланган пахта мавсуми 1962 йилнинг 17
февралигача қадар давом этганди
266
.
Иккинчи жаҳон урушидан кейинги йилларда Сур
-
хондарё пахтачилигида ингичка толали пахтанинг
мавқеи кескин ошиб кетди. 1953-1954 йилларда ин
-
гичка толали пахта етиштириш энг юқори даража
-
266
Умаров И. Бадаш: тарих ва анъана. –Термиз: Сурхон-Нашр, 2018.
–Б. 22.
Do'stlaringiz bilan baham: |