Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini

mlrd. so’m 
mlrd. so’m 
Asakabank 
2 756 
1 609 
Sanoatqurilishbank 
1 389 
751 
17.1-jadval 
ma’lumotlaridan 
ko’rinadiki, 
Asakabank 
va 
Sanoatqurilishbankda 
yalpi daromadlar hajmida foizli daromadlar yuqori 
salmoqni egallaydi. 
17.2. Tijorat banklari daromadlari va xarajatlarini tavsiflovchi 
ko’rsatkichlar 
 
1. Sof foizli spred koeffitsienti 
 
SFSK 
= 
KOFS 
x 100% 
– 
DTFS 
x 100% 
SK 
FTDS 
Bu erda: 
SFSK- sof foizli spred koeffitsienti; 
KOFS-kreditlardan olingan foizlar summasi; 
DTFS – depozitlarga to’langan foiz summasi; 
FTDS – foiz to’lanadigan depozitlar summasi. 
Jahon tiklash va taraqqiyot banki ekspertlarining tavsiyasiga ko’ra, sof foizli 
spred koeffitsientini hisoblashda talab qilib olinadigan depozitlar summasi va 
ularga to’langan foizlar hisobga olinmasligi lozim. 
Fikrimizcha, sof foizli spred koeffitsientini hisoblashda talab qilib 
olinadigan depozitlarning barqaror qoldig’i hisobga olinishi lozim. Chunki, 
Mustaqil davlatlar hamdo’stligiga a’zo mamlakatlarning bank amaliyotida talab 
qilib olinadigan depozitlardan kredit resursi manbai sifatida foydalaniladi. Bundan 

---

215 
tashqari, sof foizli spred koeffitsientini hisoblash formulasida banklararo kreditlar 
summasi va ularga to’langan, ulardan olingan foizlar summasi alohida ko’rsatilishi 
lozim. Buning sababi shundaki, banklararo kreditlar tijorat banklari uchun kredit 
resursi manbai hisoblanadi, ular muddatli depozitlar kabi aniq muddatlarga va foiz 
stavkalariga ega. 
2. Aktivlarning daromadlilik koeffitsienti (ADK).
 
ADK 

Soliq to’lashgacha bo’lgan sof foyda x 100 % 
Aktivlarning o’rtacha summasi 
Ko’pchilik mutaxasislarning fikriga ko’ra, bu ko’rsatkich bank aktivlarining 
daromadlilik darajasini nisbatan aniqroq aks etiradigan ko’rsatkich hisoblanadi. 
Uning normativ 1,0 % ni tashkil etadi. Agar bu koeffitsientning haqikatdagi 
darajasi 1,0 %dan past bo’lsa, bu holat bank aktivlarining daromadligini oshirishda 
sezilarli muamolarning mavjudligidan dalolat beradi.