Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

39-jadval.
M aydalangan va maydalanm agan yorm alar oqlash va jilo berish
sistem alarining soni.
Yormabop
don
Yormalarning asosiy turlari
Sistemalarining sonlari
Oqlash
Jilo berish
Jami
Grechixa
maydalanmagan
-
-
-
Tariq
maydalanmagan
1
-
1
Suli
maydalanmagan
1
-
1
224

---

Arpa
maydalangan «perlova»
3
3
6
A»pa
maydalangan
-
-
1
N o ‘xat
maydalanmagan
-
1
1
B u g‘doy
maydalanmagan
3
3
6
Makkajo‘xori
maydalangan oqlangan
4
-
4
Sholi
maydalanmagan
4-5
1
5-6
Tizimlar soni bittadan ko‘p bo‘lmagan texnologiyalar biror-bir 
mahsulotlarni oralatmay saralash yoki maydalangan va kepakning 
mayda fraksiyalarini oralatib saralash bilan ketma-ket ishlov 
berish yordamida (konveyer usulida) amalga oshiriladi. Sayqallash 
jarayonining umumiy jadalligi yoki chiqarib tashlangan periferik 
qavat miqdori yadroni sayqallashga kelgan massaga nisbati turli 
donlar uchun har xil va bu avvalo oxirgi mahsulot - yormaning sifati 
bilan belgilanadi.
Yorma tayyorlash texnologiyasida maydalash yoki qirqish
Bu jarayon faqat maydalanadigan yormalar texnologiyasida 
ishlatiladi. Un texnologiyasidagi maydalash va omuxta-yem 
texnologiyasidagi jadal maydalashdan farqli ravishda yorma 
texnologiyasidagi maydalash jarayonlar majmuini ifoda etadi, buning 
natijasida yadro o ‘lchamlari 1 dan 4 mm gacha bo'lgan zarrachalami 
hosil qiladi. Bunda butun jarayon unsimon zarrachalar haddan 
tashqari ko‘p hosil bo‘lishi bilan davom etmasligi kerak. Jarayonni 
optimallashtirish uchun don aw aldan yirikligiga ko ‘ra fraksiyalarga 
saralanishi mumkin. Maydalash uchun maxsus qirquvchi valli 
dastgohlar va bolg‘a shaklidagi maydalagichlar, shuningdek maxsus 
yuza shaklidagi barabanli maydalagichlardan foydalaniladi.
Qirquvchi valli dastgohlaridan foydalanilganda kichik nis- 
habli silindr hosil qiluvchi jarayon, maydalash va un tortish tex- 
nologiyalarini eslatadi. Bunday texnologiyada arpa yormasi ish- 
lab chiqarishda pensakani (oqlangan va qisman maydalangan) 
aralashmalari hosil bo‘lishiga imkoniyat yaratadi.
Maxsus o‘zaro perpendikulyar vallar joylashishi arpadan perlovka 
yormasi va bug‘doy doni texnologiyasida, «poltava» yormasi olishda
225

---

foydalaniladi. 85-rasmga muvofiq tez aylanuvchi valni vint chizig'i 
bo‘yicha 2,5 mm qadamli va balandligi 3 mm li rifle o ‘yiladi, sekin 
aylanuvchilar - kichik nishabli silindr hosil qiluvchi bo‘yicha riflelar 
soni bir santimetrda uchtani tashkil qiladi.
Ish jarayoni tez aylanuvchi val tezligida 4 m\s da va 1,5-2,5 
oraliqda va tegishli solishtirma yuklamada amalga oshiriladi.