O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

7.3.
 
 DHCP ishlash prinsipi 
DHCP ikki qismdan iborat: DHCP serveri va DHCP mijozi. 
DHCP server kerakli tarmoq konfiguratsiyasi parametrlarini o‘rnatadi, 
tarmoqqa ulanayotgan qurilmalar uchun IP adreslarni tayinlaydi va yangilaydi. 
DHCP mijoz DHCP serverdan tarmoq parametrlarini oladi va ularni mijoz 
kompyuterida o‘rnatadi. DHCP tarmoq parametrlariga IP-adres, tarmoq maskasi, 
tarmoq shlyuzi va DNS server adreslari kiradi. 
Faol DHCP protokoliga ega qurilmalar DHCP serveridan avtomatik ravishda 
kerakli sozlamalarni oladi. Eng ko‘p ishlatiladigan tarmoq qurilmalari (smartfonlar, 
kompyuterlar, o‘yin pristavkalari va boshqalar) DHCP-ni qo‘llab-quvvatlaydi. 
Hozirda DHCP barcha mashhur OT-larda mavjud. 
DHCP protokoli amaliy pog‘ona protokoli bo‘lib, u UDP protokolidan 
foydalanadi. Server porti 67, mijoz porti 68. 
DHCP protokoli 
IP adreslarni taqsimlashning 3 xil usuli
ni taqdim etadi: 
Qo‘lda taqsimlash.
Ushbu usulda tarmoq administratori har bir mijoz 
kompyuterining MAC adresini maʼlum bir IP-adres bilan bog‘laydi. Ushbu usul har 
bir ishchi stansiyaning IP adresini qo‘lda sozlashdan farq qiladi, chunki bunda IP 
adreslar markazlashgan holda saqlanadi va sozlanadi. 

---

76 
Avtomatik taqsimlash
. Ushbu usulda har bir kompyuterga administrator 
tomonidan belgilangan oraliqdan IP-adres doimiy foydalanish uchun ajratiladi. 
Dinamik taqsimlash.
Ushbu usul avtomatik taqsimlash usuliga o‘xshaydi, 
faqat IP adres kompyuterga doimiy foydalanish uchun emas, balki maʼlum bir 
muddat uchun beriladi. Bunga IP adresni ijaraga berish deyiladi. Ijara muddati 
tugagandan so‘ng, mijoz hali tarmoqda aktiv bo‘lsa, unda IP-adres odatda yana o‘sha 
mijozga qayta ijaraga beriladi. Bundan tashqari, mijoz o‘zi qabul qilgan adresni rad 
qilishi mumkin. 
Kompyuterdagi DHCP mijoz DHCP serverdan IP adres olishi uchun ular 
o‘rtasida asosan 4 xil xabar quyidagi ketma-ketlikda uzatiladi (7.1-rasm): 
1)
DHCPDISCOVER xabar Kompyuter tarmoqqa ulangandan keyin 
(yoqilgandan keyin) birinchi marta IP adres olish maqsadida DHCP serverni 
aniqlash uchun ushbu xabarni uzatadi 
2)
DHCPOFFER – DHCP server taklifi 
3)
DHCPREQUEST – DHCP so‘rov 
4)
DHCPACK – DHCP tasdiq 
Kashf etish(aniqlash)
(DHCPDISCOVER)
Taklif
(
DHCPOFFER
)
So‘rov
(DHCPREQUEST)
Tasdiqlash
(DHCPACK)