I-бўлим. Бухгалтерия ҳисоби асослари 1-мавзу. Бухгалтерия ҳисоби, унинг моҳияти ва турлари

Бухгалтерия ҳисоби.
Унинг ёрдамида хўжаликда мавжуд бўлган ҳар хил турдаги моддий 
қийматликлар ва пул маблағларнинг миқдори, бошқа корхона ва ташкилотлар билан 
ҳисоб–китобларнинг ҳолати, тайёрланган материаллар, ишлаб чиқарилган ва сотилган 
маҳсулот ҳажми ва таннархи аниқланади, хўжалик фаолиятининг молиявий натижалари – 
фойда (соф даромад) ёки зарар ҳисоблаб чиқилади, корхонанинг рентабеллиги ҳамда 
корхона ва унинг таркибий қисмларининг бошқа қатор кўрсатгичлари ҳисоблаб аниқланади. 
Бухгалтерия ҳисобида ҳам тезкор ва статистика ҳисобидаги каби барча ўлчаш воситалари - 
натура, меҳнат ва пул воситалари қўлланилади. Лекин унда пулли (қийматли) воситасига 
алоҳида 
аҳамият 
берилади, 
чунки 
бухгалтерия 
ҳисобининг 
умумлаштирувчи 
кўрсаткичларини олиш имконини беради. 

---

7 
Бухгалтерия ҳисоби - мулкчилик шаклидан қатъий назар корхоналарнинг, узлуксиз ва 
ҳужжатлаштирилган хўжалик фаолиятини акс эттирувчи тизим ҳисобланади. 
Бухгалтерия ҳисобида ҳар бир хўжалик операциялари учун керакли ҳужжат тузилиб, у 
керакли маълумотларни ўз ичига қамраб олади ва масъул ходимлар томонидан 
тасдиқланади. Бухгалтерия ҳисоби узлуксиз бўлиб, корхона фаолиятидаги хўжалик 
жараёнларини ҳар кун ўзида акс эттиради. 
Ўзбекистон Республикасида фаолият юритувчи хўжалик субъектлари томонидан 
бухгалтерия ҳисобини юритиш учун меъёрий ҳуқуқий асос ташкил этилган бўлиб, уларни 
қуйидагиларга ажратишимиз мумкин: 

Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси; 

Ўзбекистон Республикаси “Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида” ги Қонуни; 

Бухгалтерия соҳасига оид Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар 
Маҳкамасининг меъёрий ҳужжатлари; 

Бухгалтерия соҳасига оид вазирликлар, идоралар ва қўмиталарнинг меъёрий 
ҳужжатлари (буйруқлар, қўшма қарорлар, низомлар, йўриқномалар, миллий 
стандартлар ва бошқалар); 

Юқори турувчи органларнинг кўрсатмалари ва тушунтириш хатлари; 

Корхона ички буйруқлари (буйруқлар, ҳисоб сиёсати, моддий жавобгарлик 
тўғрисидаги шартномалар).