Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

8 9
sovutilgan va 0,01 gr aniqlikda texnik torozida tortilgan bo‟lishi kerak. 
Eslatma
: vaqtni tejash maqsadida talabalarga oldindan quritilgan va 
sovutilgan 
byukslar 
tarqatiladi.
Elektr quritish javonlarida quritib namlikni aniqlashda javonni qizdirish uchun haroratni 
105 °S gacha ko‟tarishga 30 daqiqa, 130 °S ga ko‟tarish uchun esa 40 daqiqa ketadi. 
Javonda haroratni pasaytirish o‟rtacha 10 °S dan oshmaydi. 
SESh-3M da ish tartibi quyidagicha amalga oshiriladi. Ulagichni “ulanadi” holatiga 
qo‟yiladi. Shunda signal lampochkasi qizil rangda yonadi. Javon harorati 130 °S li belgiga 
qo‟yiladi, eshik ochilib, buraladigan stol uyachalariga namunachali byukslar qo‟yiladi 
(qopqoqlari
ochiq holda), shundan so‟ng eshikcha yopiladi. Javon to‟ldirilganidan keyin odatda harorat 
pasayadi, bunday bo‟lishini signal lampochkasining qizil ranggi ko‟rsatadi. Javonda 130 °S 
haroratga qo‟yish (signal lampochksi o‟chadi) vaqti belgilanadi. Quritish vaqtida 
termoregulyatorning to‟g‟ri ishlashi natijasida signal lampochkasi gohida yonadi, gohida 
o‟chadi va shu bilan isitgichning vaqti-vaqtida ulanishi va o‟chishini ko‟rsatadi (32-rasm). 
8-
 
rasm.
 SESh-3M elektr quritish javoni: 
A-umumiy ko‟rinishi; B-kesimi. 1-korpus; 2-aylanma stol; 3-eshikcha; 4- elektr isitgich; 5-
kontaktli termometr; 6-shturval; 7-signal lampochkasi.
Byukslar 40 daqiqadan keyin tigel qisqichi bilan olinadi, qopqoqlari yopiladi va 10-15 
daqiqaga eksikatorga sovutish uchun qo‟yiladi. Javonni to‟ldirish va bo‟shatishda 
buraladigan stol shturval yordamida boshqariladi. Sovutilgandan keyin har bir namunachali 
byuks 0,01 aniqlikda tortiladi va quritishdan oldingi va keyingi og‟irliklari farqiga qarab 
yo‟qolgan namlik aniqlanadi. Namlik quyidagi formula orqali hisoblanadi: 
( A - a )
100 
A
 
bu yerda: X - don namligi,%;
A - quritguncha namunacha og‟irligi, gr;
a - quritgandan keyingi namunacha og‟irligi, gr.
Don namligi olingan namunacha og‟irligiga qarab foizda ifo-dalanadi. Namunacha 5 gr 
ligida u bug‟langan namni (quritilgani-dan keyin) 20 ga ko‟paytirilgan miqdoriga teng. 
Ikki parallel aniqlashdan o‟rtacha arifmetik hisob olinadi va bu natija 
0,
01 aniqlikda ishchi daftariga yoziladi. Ikki parallel aniqlash o‟rtasidagi farq 0,25% dan 
oshmasligi kerak.

---