Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

 
Miqdor о„ zgaruvchan 1 igida tanlamalaming statistik tavsifmi hisoblash 
uchun qo'llaniladigan formu alar 
Ko'rsatkich
Kichik
tanlamaiar(guruhlanmagan
ma'lumotiar)
Katta 
tanlamalar 
(guruhlangan ma'lumotiar)
O'rtacha arifmetik
- , Л
1
.
А
Л
Х
-
n n
Dispersiya
г
S
“ 
n - l
“ 
Z X ' - f c X f - . n
n - l
Y x ; - ( T , x f - n
n - l
_z_ 
_
n - l
n - l
Standart og'ish
s =77 
II
<
/)
Variatsiya koeffitsienti
V=-100
X
V=-100
X
O'rtachaning xatosi
s
= j_= 
I E
* л ь 
s I s
2
Si=
vr\7 
O'rtachaning nisbiy xatosi
S
;
%=—100 
X
S
;
% = —
100
X
O'rtacha ahamiyat uchun 
ishonch intervali
X + l S j
x±ls
;
Erkinlik darajasi
n-l
n-l

---

1 9 3
x
0.526 
s
-
=
^ L
=
7 a p T 6
= 0 0 1 8 g
SJ
% =«100,0018,00^.38% 
x 0.526
x 
± 
t
„
5
sx
= 0.526 ± 2.8 x 0.018 = 0.526 ± 0.050(0.48: 0.58)г 
x 
± 
t
„,
sx =
0.526 ± 4.6 
X 
0.018 = 0.526 ± 
0.083(0.44: 0.61)г 
Tenglamadagi 
t
ning nazariy kattaligini 1- ilovadan ozodlik darajasi n-l =5-
1 =4 da 5% va 1% tenglik holati uchun oldik . 
SHunday qilib, o„rganilayotgan tanlovning 95% li tenglikdagi o'rtacha 
ko„rsatkichi 0.48 : 0.61 g. R
2
0
5
miqdori 100 g quruq o„simlik massasida ekanligi 
aniqlandi. 
Birinchi holatda xato yakunga kelish extimoli 5% ni, ikkinchi holatda 1% ni 
tashkil etadi. 
Absolyut 0„rtacha xato - Sx=0.018 g 
Nisbiy xato - Sx= 3.42% 
Variatsiya koeffitsienti - V = 7.6% 
Bu misolda parallel tahlillar xatosini harakterlaydi. Katta tanlovda 
tajribadagi 
dastlabki 
olingan 
sonlarni 
variatsion 
qatorlar 
bo„yicha 
sistemalashtiriladi. Sistemalash - tajribadan olingan har bir sonni guruhlarga 
bo„lib, sonlar guruhi tajribada hisob kitob va kuzatuv uchun olingan umumiy 
sonlar kattaligiga bogMiq . 
Tajriba uchun kuzatishlar soni 30-60 ta 6-7 ta guruh, kuzatishlar 60-100 ta 
boMganda 7-8 ta, kuzatishlar soni 100 tadan ortiq boMganda esa 8-15 ta guruh 
ajratilishi maqsadga muvofiq. 
Har bir guruhga ta‟lukli belgi sonlarning butun tanlov biyyicha izlab 
yurmaslik va vaqtni tejash uchun sonlarni guruhlar bo„yicha

---