Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

oynali vegetatsion uycha 

---

I VIII-bob. Lizimetrik tajribalar
152
Atmosfera yogMni yer yuzasiga tushganda butunicha tuproqqa singib 
ketmaydi. Namlikning ma‟lum qismi o„simlik ta‟sirida (tashqi qobiq,poya va 
barglarda) va qaytadan atmosferaga bugManadi. Boshqa qismi relef qiyaligiga 
ko„ra tuproq yuzasi bo„ylab ma‟lum bir oqimda oqi ariq, soy va daryolarga 
kuyiladi. Ma‟lum bir qismi tuproqqa singib tuproq suv rejimini shakllantiradi.
Tuproq yuza qatlami shuningdek atmosferada molekulyar va termik 
konsentratsiya holatida mavjud boMgan suv bugMarini ham o„zlashtiradi. 
Bundan tashqari bugMar kondensatsiyasi va sizot suvlarining koMarilishi 
hisobiga ham tuproqning xaydalma qatlamida namlikning koMarilishi 
kuzatiladi.
Namlikning tuproq sathidan va o„simlik orqali transpiratsiya jarayonida 
sarflanishini o'rganish ancha murakkab, bir qator qiyinchiliklar vujudga 
keltiradi. Bunda barcha omillami hisobga olish lozim .
Olib borilgan ilmiy tadqiqotlar tuproqqa namlik asosan gravitatsion suv 
holatida singadi, namlikning ma‟lum bir qismi yer ostiga sizib zovurlar orqali 
suv xavzalari va daryolarga kuyiladi.
Tuproqning suv singdiruvchanlik imkoniyati ham turlicha boMadi. Ya‟ni, 
tuproqning suv singdiruvchanligi tuproqning g„ovakligi, strukturasi va organik 
moddalar miqdoriga bogMiq.
Tuproqning suv rejimini aniqlashning eng maqbul , haqiqatga yaqin 
usullaridan biri hisobida ko'pchilik olimlar tomonidan lizimetrik tajribalar tan 
olingan .
Lizimetr- yunoncha / 
у s о n
so„zdan olingan boMib , yeruvchan degan 
ma‟noni bildiradi. Taniqli ingliz kimyogar olimi , shuningdek meterologiya bilan