Д. Т. Абдукаримов

Биринчи ўтоқ –
гуллаш олдида, бунда шу нав учун нотипик бўлган 
ҳамма ўсимликлар, ҳамда касаллик ва зараркунандалар шумғуя билан 
зарарланган ўта паст бўйли ва баланд бўйли, кучсиз ривожланган ва эрта 
гуллайдиган ўсимликлар чиқариб ташланади. 
Иккинчи ўтоқ – 
ўсимликларни ялпи гуллаш даврида, илгарги ўтоқда 
қолдирилган касалланган ўсимликлар, шохланган, шумғуя билан, чириш 
касалликлари билан, фасцикронган ва кеч гуллайдиган ўсимликлар ўтоқ 
қилинади.
Учинчи ўтоқ - 
ҳосилни йиғиш олдидан ўтказилади. Чириш касалликлар 
(оқ, бўз, қуруқ) альтернариоз, домоз, верициллѐз, фомопсис билан зарарланган 
ўсимликлар ҳамда саватчасининг нотўғри эгилган, шакли ўзгарган ва майда 
саватчали, уруғида цаицион бўлмаган ѐки асосий хилдан унинг ранги билан 
ажралиб турган ўсимликлар ўтоқ қилинади. 

---

254 
Экинларни апробацияси.
Апробация Давлат реестирига киритилган, 
ишлаб чиқаришда фойдаланиш учун руҳсат этилган, тегишли хужжатлар 
биланрасмийлаштирилган ва ҳосили фойдаланиш (сотиш) учун мўлжалланган 
навларнинг уруғчилик экинлари (майдонлари) да ўтказилади.
Ўзи шахсий эхтиѐжда ҳосилдан фойдаланиш учун уруғчилик экинлари 
регистрация қилинади. Кунгабоқар апробацияси саватчалар асосий қисмини 
(массасини) пишиш даврида ўтказилади. бунда масофий изоляция талаблаига 
жавоб бериши, ўстириладиган ўсимликларнинг озиқланиш мадонлари ҳамда 
нав ўтоқлари фитосанитария ўтоқлари ўтказилганлик тўғрисидаги актлар 
текширилади. Апробация кунгабоқар уруғининг шаклли, катталиги, ранги ва 
канциряги бўйича ўтказилади. апробатр экинни диаганали бўйича юриб бир 
хил масофадаги 50 жойдан кетма-кет 10 ўсимликдан тўрттадан нармол 
ривожланган уруғ танлаб олиб иккитадан икки қоғоз халтачасига 
жойлаштирилади. Шу билан бир вақтда касаллик, шумғуя, зараркунандалар 
ҳисобга олиниб журналга ѐзилади. 
Фомонсиз ѐки карантин бегона ўтлар мавжудлиги аниқланса кўпайтириш 
шахобчасидан олинадиган ҳосилдан фойдаланиш масаласи ўсимликлар 
карантин бўйича Давлат инспекцияси билан келишиш (маслахатлашиш) зарур.
Бир халтадаги уруғлар анализ учун фойдаланилади, иккинчи намуна эса 
хўжаликда сақланади, текшириш тўғри келса фойдаланиши мумкин. 
Оригинал уруғлик ва элитанинг типиклиги 99,8 % дан, панцирлиги эса 
98,0 % кам бўлмаслиги керак.
Репродукция экинларнинг типиклиги 99,8 % дан, панцирлиги 98 % дан 
кам бўмаганлари 1 категорияга бораборига 99,0 % ва 97,0 % бўлса, 2 
категорияга киритилади. 
Дурагай уруғларини ўстиришда дурагайлаш шахобчасини танлашга катта 
эътибор қилиш керак. Бунда масофий изоляция 2500 м дан кам бўлмаслиги 
керак. Кунгабоқарни дурагайлаш шахобчалари деҳқончилик маданияти юксак 
бўлган майдонлард энг яхши ўтмишдош ўсимликлардан кейин жойлаштириш 
лозим.
Гуллаш давргача шахобчаларда камида иккитадан ягоналаш ва ўташ ва 
экин қалинлигини (туп сонини) шакллантириш лозим. Шунга ҳам эътибор 
қилиш керакки гуллашгача даврда асосий типдан фарқ қиладиган битта ҳам 
ўсимлик бўлмаслиги керак. 
Биринчи бўғин дурагай уруғларининг биологик қимматлилиги ва 
ҳосилдорлик сифатлари она шакллари экин қаторидаги фертил гулли 
саватчаларни ѐки ўсимликларни ўз вақтида ва сифатли қилиб чиқариб 
ташлашга боғлиқ.