Mavzu: sonlarning ifodalanishi va olmoshning turlari reja: Sonlarning ma'no turi va tuzilishi Olmoshning turlari haqida ma'lumotlar

shakllangan. Sekiz on, toquz on shakllari qadimgi
turkiy tili yodgorliklarida qoMlangan, “Devonu lug‘atit-
turk”da ham ko‘rsatilgan.
Eski o ‘zbek tilida turnan, lak
sonlari yakka holda qo‘llanm agan, bular oldidan albatta
kichik miqdordagi son birga keladi: Bir
turnan xalq
qinldi bari (SHN). Yiiz turnan barqi balä urdut) meqä
(Navoiy, LT). Bir lak afg‘an yig'ihbdur (BN). Ych-tert lak
alub qòyarlar.

---

Tarkibli sanoq sonlar.
Eski o‘zbek tilida ham tarkibli sanoq
sonlarning hosil bo'lishida hozirgi o‘zbek tilidagi kabi
oldin katta 
son, keyin kichik son keladi: on besh, yiiz
ottuz toqquz, mirj toqquz
yiiz olti kabi.
Tarkibli sanoq sonlarning qismlari odatda yordamchi
vositasiz birikadi (yuqoridagi misollarga qarang). Shu
bilan birga, ba’zan qismlarning bog‘lovchi orqali
birikish hollari ham uchraydi.
Qiyoslang: Yigirmi dagi bir (SHN). Yilg‘a muj sek k izyü
Z -u toqsan
edi (Furqat).
K eltirilgan m isollarning birinchisida dag‘i bog‘lovchisi,
ikkinchisida -u bog‘lovchisi tarkibli sanoq son
qismlarini biriktirish vazifasida kelgan.

---

0 ‘rxun-Enasoy
yodgorliklarida tarkibli sanoq sonlar quyidagi ikki usul
bilan 
ifodalangan:
a) kichik sonlar oldin, katta sonlar keyin keladi. Masalan,
iki
yigirmi — “o ‘n ikki” ( 12) m a’nosida, ya’ni “ yigirmaga
tomon ikki” degan m a’noda. Yana misollar: fort
yigirmi(14), aiíi otuz
(26), iki qirq (32), üch elig (43), besh
aitmish (55), toquzyetmish