M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

§ 52. Jupkerlesiwshi anıqlawısh
Gápte zatlardıń sın-sıpatın, sapasın, san-muǵdarı, 
tártibi hám t.b. mánilerin bildiretuǵın anıqlawıshqa jup-
kerlesiwshi anıqlawısh delinedi.
Jupkerlesiwshi anıqlawısh ózi sıpatlap kelgen anıqla-
nıwshı aǵza menen birgelikte jupkerlesiwshi sóz dizbegin 
dúzedi: salqın samal, qızıl gúl.
Jupkerlesiwshi anıqlawıshlar tómendegi sóz shaqapları 
arqalı bildiriledi:
1) kelbetlik arqalı:
Ol juwılǵan 
aq
kóylek kiyip,
 aq
jawlıq jamılıp alǵan edi. 
(Sh. A.)
2) sanlıq arqalı:
Sayaxatqa 
on eki
bala kettik. 
(N. D.)
3) almasıq arqalı:
Házir 
bul
jerler tınısh múlgip 
tur. 
(Sh. A.)
4) atlıq arqalı:
Ol tórde turǵan 
temir
krovatlarǵa bir-
bir qarap qoydı. 
(X. S.)
5) ráwish arqalı:
Teatrdıń aldına 
birtalay
adam 
jıynalǵan. 
(Ó. X.)
6 ) kel b etl i k a rqa l ı:
Ol
to q ıp at ı r ǵa n
z at ı n 
toqtattı. 
(M. K.)
7) eliklewish sóz arqalı:
At tuyaǵınıń 
pıtır-pıtır
dúr-
sildisi esitildi. 
(T. Q.)
212-shınıǵıw
. Kóshirip jazıń. Jupkerlesiwshi anıqlawıshlardıń ózi 
baylanıslı sózi menen birge astın sızıń. Anıqlawıshlardıń qanday sóz 
shaqapları arqalı bildirilgenin anıqlań.
Bir kúni biziń úyge bir biytanıs adam keldi. Onıń qısqa 
shashı, murtı onı kútá kúlkili etip kórsetip tur. Olar bir 
nárseler tuwralı sóylesip otırdı. Biytanıs adam maǵan qayta-
qayta qaray berdi. Men sandıqtıń ústine shıǵıp jattım. Men 
qalalıq baǵqa kelgenimde ádewir qarańǵı túsken edi. Xalıq 
júdá kóp. Dógerekke kóp adamlar jıynala basladı. Dógerektiń 
hámmesi adam. Ayaq basar orın joq. Hámme azada kiyingen. 

---

116
213-shınıǵıw.
Gáplerdi oqıń. Jupkerlesiwshi anıqlawıshlardı tawıp, 
olardıń qanday sóz shaqapları arqalı bildirilgenin hám onıń zattı 
qanday mánilerde sıpatlap kelgenin túsindiriń.
1. Bul jaqsı istiń baslaması edi. 2. Qalıń toǵaydı tınıshlıq 
bastı. 3. Salqın gúzdiń sabırsız samalı órden-ıqqa esip, dút 
toǵaydıń qońırawlı sheńgeli, sókli sarı jantaǵı, ermanı jıńǵılı 
teńizdey shayqatıladı. 
(M. D.)
4. Ózektiń qasında jigirmalaǵan 
jılqı jayılıp júr. 5. Hárqanday jara pitken menen ornında 
tır-tıq qala beredi. 6. Kóp adamlar aqıl menen sumlıqtı 
salıstıradı. 
(T. Q.)
7. Suwǵarıw jumısları sapalı ótkerildi. 
(«E. Q.») 
8. Jipek kiymesem de boyı-sınım kelisken sulıw qız 
bolǵanımdı bilemen. 
(Sh. A.)
214-shınıǵıw
. Oylarıńızdan yamasa oqıp atırǵan kórkem 
shıǵarmalarıńızdan kelbetlik, sanlıq, atlıq, almasıq, ráwish, kelbetlik 
feyil hám eliklewish sóz shaqaplarınan bolǵan anıqlawıshqa bir-
birden gáp tawıp jazıń.