M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

§ 49. Tuwra tolıqlawısh
202-shınıǵıw
. 
Oqıń. Seplik qosımtalı hám tirkewishli qollanılǵan 
sózlerdi tawıp, olardıń qaysı seplikte ekenine, sorawlarına hám 
grammatikalıq mánisine (zatlıq mánide me yamasa basqa mánide 
me?) itibar beriń.
Olardıń eń birinshisi, dańqlı Sultanmurat batır edi. Ózi 
qatarındaǵılardan jası úlken emes, jańa on beske shıqtı. Biraq 
aqıllı hám qaharman bolǵanı ushın Sultanmurat komandir 
tayınlandı. Al, onıń ákesi alıs jaqlarda sawashta júr. Ol óziniń 
eń jaqsı júyrik atı Shabdardı balası Sultanmuratqa qaldırıp 
ketti. Sultanmurattıń inisi Ájimurat ele buwını qatpaǵan jas edi. 
Qıyqańlıǵına qaramastan, ol inisin oǵada jaqsı kóredi. 
(Sh. A)
Awıspalı feyilge qatnaslı tabıs sepligi arqalı bildire-
tuǵın tolıqlawıshqa tuwra tolıqlawısh delinedi.
Tuwra tolıqlawısh 
kimdi? neni? kimin? nesin? qayerin
? 
degen sorawlarǵa juwap beredi.
Tuwra tolıqlawısh, kóbinese awıspalı feyilden ańla-
tılǵan is-háreketke qatnaslı aytıladı, sol is-háreket tuwra 
qaratılǵan obyektti bildiredi. M ı s a l ı : Olar qazılǵan 
shuqırlardı
kórdi. 
Ǵawashanıń túplerin
suwırıp aldı. 
Olardı 
tekserip kórdi. 
Suwdıń beriliwin, onı jerdiń 
qabıl etiwin
jaqsılap kórip shıqtıq. Jáhángir aǵanıń 
aytqanı júz procent múltiksiz durıs. Hámmemiz de 
sonı 
tastıyıqlaymız. 
(Ó. X.)
Geyde tuwra tolıqlawısh bayanlawıshqa jaqın, qatar-
lasa kelgende, tabıs sepliginiń qosımtasız túrinde de 
qollanıladı. Bunday jaǵdayda tuwra tolıqlawısh xızme-
tindegi sóz ulıwmalıq mánidegi zattı bildiretuǵın ǵalaba-
lıq atlıqlardan boladı. M ı s a l ı : Arbakesh Shortanbaydan 
otın
tasıydı. 
(Sh. S.)
Pursattı qoldan bermey tez 
tuqım 
sebiw kerek. 
(Ó. X.)