О‘zbekiston respublikasi oliy ya 0 ‘rta maxsus ta’lim yazirligi

Uchunchidan
Bolalarni o 4z ona tilida o ‘qitishga qat’iy rioya qildi va shu bilan
birga bolalarni tojik, arab, rus tillarini ham mukammal
o ‘rganishga da’vat qildi.
T o ‘rtinchidan
Yangi usuldagi maktablar uchun juda sodda, tushunarli tilda
darsliklar tuzib, ulami nashr etdi.
Beshinchidan
Samarqand maktablariga mehnat va musiqa darslarini kiritdi.
Oltinchidan
0 ‘z o^uvchilarini qishloq x o £jaligi, bog‘dorchilikka oid ishlar
bilan tanishtirishdan tashqari, muqovachilik, duradgorlik va
boshqa hunarlarni ham o ‘rgadi. Bu m ashg4ilotlar uchun
maktab dasturidan alohida soatlar ajratilgan edi.
97

---

1925-yilda tum anning «Rajabamin» qishlog‘ida aholi o ‘z 
mablag‘lari hisobidan 4 sinfli yangi maktab (1-4 sinf) qurib ishga 
tushiradi va unga Shakuriyni boshliq etib tayinlaydi. 1943-yilda 
Shakuriy vafot etdi. Uning m a’rifatchilik va pedagogik faoliyati 
Turkistonda XX asrning boshidagi umumiy m a’naviy o ‘zgarishlar, 
ilg‘or pedagogik va ijtimoiy-falsafiy fikrlar jadidchilik harakati 
rivojiga muhim ta ’sir ko‘rsatdi. U o ‘z iste’dodi va tajribasi bilan 
o ‘zbek milliy m aktablarining, taraqqiyoti, undagi jadidchilik 
yo‘nalishining rivoj topib borishiga katta ta ’sir ko‘rsatdi.
Shakuriy o ‘z xalqi, vatanining farovonligi, m a’naviy yuksalish 
yo'lida charchamay, to ‘sqinliklarga qarshi kurashib, nihoyatda 
foydali ishlami amalga oshirdi.
Eslab qoling!
A.Shakuriy, M.Behbudiy Jizzax, Samarqand, Qashqadaryo, 
Surxondaryo hududlarida birinchi marta jadidchilik harakatini 
targ‘ib qilgan fidoiy m a’rifatparvar olimlardir.
XIX 
asr oxiri — XX asr boshlarida rus mustamlakachilik 
siyosati tufayli hayotda ro ‘y berayotgan fojiali voqea-hodisalar 
yerli xalqlarning insoniy huquqlarini poymol qilib, iloji boricha 
ularning tarixi, urf-odatlari va a n ’analarini unutishga, kamsitishga 
majbur qila boshladi.
Natijada 0 ‘rta Osiyo o ‘lkasida jadidchilik harakati yuzaga 
keldi. Bu milliy uyg'onish davrining boshlanishi bo‘ldi va bu 
davr m a’rifatparvarlari taraqqiy etgan mamlakatlarga tenglashish 
g£oyasini olg‘a surdilar.
Turkistonda jadidchilik harakatining shakllanish va rivojlanishida 
«Yosh buxoroliklar» katta faoliyat ko‘rsatdilar.
98

---

Jadidlar yangi usuldagi maktab va m aorif, ta ’lim -tarbiya 
muammolarini ko‘tarib chiqdilar, ta ’lim-tarbiya, ilm-fan, texnika 
sohasida ibratli b o ‘lgan Evropa, Sharq m amlakatlaridan o ‘rnak 
olish, yoshlarni o ‘sha mamlakatlarga yuborib o ‘qitish g‘oyalarini 
olg'a surdilar