А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

Назорат учун саволлар 
1.
Асосий воситалар ҳисобини тартибга солувчи қонуний ва меъёрий ҳужжатларни айтиб 
беринг? 
2.
Корхоналарда асосий воситаларни туркумлашдан мақсад нима? 
3.
Асосий воситалар ҳисобининг ҳаракати деганда нимани тушунасиз? 
4.
Асосий воситаларга амортизация ҳисоблаш усуллари нечта ва улар қандай 
ҳисобланади? 
5.
Асосий воситаларни таъмирлаш қандай амалга оширилади ва уларнинг ҳисоби қайси 
счётларда ҳисобга олинади? 
6.
Асосий воситаларни ҳисобдан чиқариш қандай амалга оширилади? 
7.
Асосий воситаларни ҳисобдан чиқариш бўйича молиявий натижалар қайси счётларда 
ҳисобга олинади? 
8.
Лизинг (ижара) муомалаларининг объекти, предмети ва субъектлари туркумланиши 
ҳисоб ишларига қандай самара беради? 
9.
Лизинг (ижара) муомалаларининг кўринишлари ва моҳияти фойдаланиш муддати 
қандай аниқланади? 
10.
Узоқ муддатли ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситаларни қайта 
баҳолаш қандай амалга оширилади? 
11.
"Тўланадиган узоқ муддатли ижара" (ижара тўловларининг қолдиқ суммасига) 
бўйича молиявий натижалар қандай аниқланади? 
 
 
3.10. Номоддий активлар ҳисобининг вазифалари. 
 
Номоддий активлар
— маҳсулот ишлаб чиқариш жараёнида корхонанинг мулк 
объектларидан фойдаланиш мақсадида, ишларни бажариш, хизматлар кўрсатиш ёки товарларни 
сотиш ёхуд узоқ муддат давомида маьмурий ва бошқа вазифаларни амалга ошириш учун 
моддий-мулкий сақлаб турилмайдиган мулкларнинг идентификация қилинган объектларидир.
16
Номоддий активларни тан олиш
: 

актив билан боғлиқ келгусида иқтисодий манфаатдорлик корхонага келишига ишонч 
мавжуд бўлса; 

актив қиймати аниқ ҳисобланган бўлса номодлий активлар актив сифатила тан олинади. 
Қуйидаги обьектларни номоддий активларга киритиш мумкин
: 

патент; 

лицензиялар; 

товар белгилари, савдо маркалари ва атамалар;

саноат намунаси; 

дастурий таъминот;

муаллифлик ҳуқуқлари; 

гудвилл; 

франшизалар; 

ер ва табиий ресурслардан фойдаланиш ҳуқуқи; 

ноу-хау. 
16
Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан рўйхатга олинган 7-сон "Номоддий активлар" 
Бухгалтерия ҳисоби миллий стандарти. 2005 йил 27 июнда 

---

95